Doctor Zhivago

Deze miniserie heb ik inmiddels alweer jaren geleden gezien en ik kan me er bar weinig van herinneren, behalve dat ik nergens van onder de indruk was behalve van de muziek. Deze is geschreven door Ludovico Einaudi, een componist en pianist die ook bij niet-filmmuziekliefhebbers wel bekend is. Zijn oeuvre is volgens mij behoorlijk omvangrijk en ik ken er maar een klein deel van, maar de soundtrack van Doctor Zhivago behoort naar mijn bescheiden mening tot het beste van zijn werk.

De soundtrack begint met de gelijknamige track die gekenmerkt wordt door een somber samenspel tussen piano en strijkers. Het droevige thema voor de dokter belooft weinig goeds voor zijn toekomst. Dit hoofdthema komt nog in vele vormen terug.

De tweede track, ‘Farewell to the Past’, begint ondanks de titel een stuk vrolijker dan het vorige nummer. Strijkers spelen een variant van het thema uit het eerste nummer, na ongeveer een halve minuut komt hier een piano bij die alweer een eenvoudig thema speelt, maar minder triest dan in het vorige nummer. Na een minuut gaan strijkers en piano samen op. Het nummer bevat veel varianten van hetzelfde, maar is desalniettemin wat levendiger dan het eerste.

Nummer drie, ‘Love is a Mystery’, is het grote liefdesthema van de serie. Ik kan me nog herinneren dat dit het nummer is dat speelt als de dokter en Lara eindelijk samen komen in een kamer met heel veel kaarsen. Het begint met een afwachtende piano en heel zachtjes violen op de achtergrond. Na 45 seconden gaan de piano en violen steeds harder en hoger tot het liefdesthema zich volledig ontvouwt in alle glorie. De ingetogenheid die de meeste nummers van deze soundtrack kenmerkt, is even helemaal verdwenen. Na een hoogtepunt rond 01:40 kabbelt de muziek rustig maar heel aangenaam verder. Mijns inziens zeer geslaagd als romantisch thema.

Het volgende nummer, ‘Kolechko’ (het ringetje), begint met een mevrouw die a capella een oud Russisch volksliedje zingt (ik ben gescheiden van mijn geliefde), tot ze rond 00:40 ondersteund wordt door strijkers. In het begin blijven ze voornamelijk op de achtergrond, naarmate het nummer vordert komen ze meer naar voren. De zangeres is overigens Nataliya Milyaeva, volgens het cd-hoesje.

Nummer vijf, ‘The Earth’, is mijn persoonlijke favoriet. Het is een duet tussen cello en piano, serieus, eigenlijk heel ingetogen maar nooit saai. Wat mij betreft had deze track nog wel veel langer mogen doorgaan. Waar de titel op slaat en waar in de serie deze muziek te horen is weet ik helaas niet. Gelukkig is deze track heel goed zonder welk verhaal dan ook te beluisteren.

‘Evil Days’ begint dreigend, wat het instrument is dat de ‘knal’ aan het begin veroorzaakt zou ik echt niet weten. Na de knal komen er onheilspellende en aanzwellende strijkers. Op 00:55 voegt zich hier een instrument bij dat ik helemaal niet herkende, maar dat na enig onderzoek een Armeense duduk blijkt te zijn. Een heel bijzonder geluid maakt dat ding, helaas krijgt de bespeler ervan niet heel veel kans om er indruk mee te maken, want het nummer is vrij eentonig.

In ‘Talking to You’ krijgen we opnieuw het centrale thema uit het eerste nummer te horen. In de eerste minuut horen we alleen de piano dit thema spelen, daarna komt er man bij (Sergej Starostin) die opnieuw een triest Russisch liedje zingt (ik ga weg maar de wereld draait door zonder mij). Persoonlijk vind ik zijn stem nogal nasaal, maar de melodie past mooi bij de piano die op de achtergrond rustig Zhivago’s thema blijft spelen.

Nummer acht, ‘Still So Early in the World’, is weer een wat dreigender nummer, vooral underscore. Als je je best doet kun je wat elementen uit ‘The Earth’ terug horen, en het klinkt ook wel wat als de achtergrondmuziek uit (4).

‘The Journey’, de negende track, begint weer met meneer Starostin, die weer eens een Russisch volksliedje zingt (jonge man verlaat geliefde en heeft daar veel spijt van). Op de achtergrond speelt wel wat muziek, maar die stelt niet veel voor.

In nummer tien, ‘Writing Poems’, krijgen we het begin van ‘Love is a Mystery’ weer te horen. Verder vooral veel piano met een solo viool op de achtergrond. Mooi, maar iets te eenvoudig naar mijn smaak.

Nummer elf, ‘Eyes Closed’, grijpt terug op mijn favoriet, ‘The Earth’ (5). In dit nummer horen we echter vooral de piano hetzelfde als in (5) spelen, terwijl de viool op de achtergrond klinkt. De piano wordt voor een korte tijd afgewisseld door strijkers, waar het nummer ook mee eindigt. De cello is hier niet opvallend terug te horen.

Nummer twaalf is een vreemde eend in de bijt. Het is Russische koormuziek, gecomponeerd door Pavel Tsjesnokov en gezongen door het kamerkoor van Sint-Petersburg. ‘We Praise Thee’ mag dan een loflied zijn, het is allesbehalve uitbundig. Aanvankelijk dacht ik dat ik op de achtergrond een orgel hoorde, maar dat bleek een basso profundo te zijn, een man met een uitzonderlijk lage stem. Mannen die zo laag kunnen zingen schijnen nogal zeldzaam te zijn en vooral in Rusland voor te komen. Op een bijna angstaanjagende manier mooi. Ik kan me nog herinneren dat deze muziek werd afgespeeld tijdens een gevecht of veldslag, waarbij je de basso profundo (Vladimir Pasjukov) nauwelijks kon horen. Zonde.

‘White Night’ begint met het Zhivago-thema gespeeld door de piano in een hoge octaaf (als je dat zo mag zeggen), wat het geheel iets geeft van een wiegeliedje of sprookje. Verder horen we hetzelfde thema ook door het orkest. Door de piano vind ik dit een mooiere versie van het hoofdthema dan de eerste track.

‘Fairy Tale’, track veertien, is weer een duet tussen piano en cello. Mooi, maar minder boeiend dan (5). Mooie muziek, verder weinig over te zeggen.

Nummer vijftien, ‘The Ringlet’, is weer onheilspellende muziek. Verschillende strijkers, crescendo en decrescendo, de piano ontbreekt. Aan de muziek te horen gebeurt er op dit moment iets triests in het verhaal, maar ik heb geen idee wat dat is. Ook de titel verbaast me, het betekent namelijk dezelfde als de titel van (4). Wel het soort muziek waar ik nieuwsgierig van word naar wat er aan de hand is.

Nummer zestien ten slotte, ‘Yuri’s Lullaby’, is opnieuw een Russisch liedje door de heer Starostin, met opnieuw het centrale thema uit (1) door de piano op de achtergrond. Het gezongen liedje is wel iets anders, maar voor de rest klinkt deze track verdacht veel als een kortere versie van (9).

Al met al is Doctor Zhivago duidelijk een album van Ludovico Einaudi: veel piano, veel strijkers, terugkerende thema’s en alles heel eenvoudig. Af en toe vind ik het persoonlijk wat te eentonig worden; sommige nummers neigen naar saai. Van mij hadden er ook niet zoveel nummers met Russische volksliedjes op de soundtrack hoeven te staan, helemaal omdat die sterk op elkaar lijken. Aan de andere kant denk ik dat het voor een miniserie die zich in Rusland afspeelt, geen kwaad kan als er af en toe wat Russisch te horen is. Gelukkig staan er ook een aantal nummers op die veel goed maken, waarvan (3), (5) en (12) mijn favoriet zijn. Hierdoor kan ik met veel plezier naar Doctor Zhivago luisteren, ook al kan de miniserie me weinig boeien.