Les Miserables. Een naam als een klokslag voor een turf van meer dan 1000 pagina's. Het is een klassieker zonder weerga, die al sinds zijn ontstaan in 1845 tot de verbeelding spreekt!
HET VERHAAL
De hoofdlijn van het verhaal is gekend: Jean Valjean komt na 19 jaar vrij, nadat hij een brood had gestolen. Javert, zijn gevangenisbewaker gelooft niet dat dieven hun leven kunnen beteren en achtervolgt hem. Als je nu zegt dat dit zowat de belangrijkste en enigste verhaallijn is, denk nog eens na, want zo doe je het verhaal oneer aan. Les Miserables is niet alleen een verhaal over een achtervolging, maar een verhaal over rechtvaardigheid, vriendschap, de rechten van de mens zelfs, plichtsbewustzijn, Liefde ... elk thema wordt wel eens aangeraakt. Studenten die revolteren tegen de huidige autoriteiten omdat het leven van hun medemensen miserabel is, je beste vriend is niet verliefd op jou, maar op een andere, achtervolgt worden door je verleden, ookal ben je een doodeerlijk man, stelen om te overleven, ... Nergens wordt je gelukkig van de materie. De socialistische ondertoon van het verhaal is enigszins verrassend, als je bedenkt dat Victor Hugo uit een welgesteld gezin kwam. En Hugo gaat zelfs verder. Soms raakt hij zelfs het communisme aan. Als de studenten revolteren gaat resoluut de Rooie Vlag omhoog: Iedereen gelijk! Ook door de wereld van de miserabelen zo ellendig voor te stellen, probeert hij ergens sympathie op te wekken door de lezer, voor de echte mensen die zo leven. Het gedachtegoed van Hugo zit hem in elk woord van het boek, elke symboliek in het boek wijst op gelijkheid, mensenrechten en vooral: Rechtvaardigheid.
Verrassend dat zo'n boek in de woelige, lange 19de eeuw mocht gedrukt worden. Maar algoed dat het gedrukt is. Anders hadden we nooit kunne proeven van deze complexe, maar schitterend gecomponeerde Roman.
VICTOR HUGO
Victor Hugo is een uitzondering: op literair vlak en op levensgebied. Hij werd geboren in 1802 en hij werd 83 jaar. Hij heeft zo goed als alle belangrijke gebeurtenissen meegemaakt die eeuw! Napoleontische Oorlogen, de Revoluties van 1830 (o.a. De Belgische) en die van 1848 (Ongeveer heel Europa), de eenmaking van Italië, de Eenmaking van Duitsland, het verlies van de Elzas, wat één van de diepste wortels van WO I is. Hij heeft de Restauratie meegemaakt, de Val van de Monarchie, het Tweede Keizerrijk. Hij heeft ook het ontstaan van het Marxisme meegemaakt, de opkomst van het socialisme, ...
Liberalisme en nationalisme vierden hoogtij. We kunnen stellen dat in die eeuw de wortels van het moderne Europa lagen.
Victor Hugo werd in 1802 geboren in een welgesteld gezin. Zijn vader was generaal en moeder was een conservatieveling. Op zijn 23ste al Chevalier d'Honneur, een eretitel, gegeven door Charles X, vanwege enkele verzen voor zijn kroning. Zijn talent werd hierbij bevestig. Charles X werd afgezet in 1830 en toen kwam Louis - Philippe op de troon, en bleef erop, gedurende 18 jaar.
In 1945 startte Hugo zijn Les Miserables. Het werk werd voltooid in 1861. Ondertussen was Frankrijk al een Keizerrijk geworden onder een neef van Napoleon, Napoleon III. "Te bedenken dat wij de Grote Napoleon hadden en nu deze Kleine Napoleon moeten hebben," dit was wat hij dacht over Napoleon III. Van een vorstelijk absolutist veranderde hij langzaamaan in een socialist. Hij trok zijn mond open voor een beleid dat gevoerd moest worden, maar niet gevoerd werd. Mensen rechten, rechtvaardigheid, onderwijs, ... dit waren enkele van de socialistische thema's.
Dit lijkt misschien overbodig, maar is in zekere zin essentieel om te begrijpen hoe het komt dat een welgesteld, aristocratisch man, zo'n Rood getint werk kon schrijven.
In 1885 kreeg hij een staatsbegrafenis, hoewel hij liever een pauper's begrafenis had.
HET SUCCES
Al van bij het begin werd Les Miserables een klassieker. En toen in 1985 de "Langst Lopende Musical Ooit" op het toneel verscheen, werd het onsterfelijk. Talloze verfilmingen zijn er van dit verhaal gemaakt, o.a. Deze film met Liam Neeson en Geoffrey Rush, Uma Thurman, ...
De Musical had in het begin negatieve kritieken van de pers gehad: te dramatisch, te groots, ... het was wat overdreven. Maar het publiek kwam en kwam, en kwam, en kwam, tot tenslotte de voorstelling elke keer compleet uitverkocht was. Nu, een 23 - tal jaar later, is ze nog steeds uitverkocht. (Zeker de moeite als je eens in Londen bent, ik spreek uit ervaring :P)
DEZE SOUNDTRACK (een paar spoilers)
is verdeeld in vier suites, die wel zeker opgedeeld konden worden. Maar, de muziek is verre van slecht. Ze is zelfs geweldig. Een blaasinstrument opent de score, gevolgd door een donkere, dramatische, GEVOELVOLLE ontplooiing. Het hoofdmotief wordt hierbij ingeleid en bezit de zekere dramatiek die Valjean nodig heeft om een groots personage te zijn. Waar woorden tekort schieten, springt de muziek bij, en dit is geweldige bijstand. na ongeveer 2 en een halve minuut wordt de track opgedeeld en begint deel twee van Valjean's Journey. Echt prachtig stukje muziek van de man die ons Free Willy schonk.
Na zes minuten is deze track gedaan en komen we aan de hoofdbrok: Vigau. Het dorpje waar Valjean burgemeester over is met al zijn werkers. Fantine is een van die werkneemsters en heeft een kind te verzorgen, Cosette. Valjean zal zich over haar ontfermen wanneer Javert op de proppen komt.
Vigau is een lang, traag stuk, dat slechts enkele goede opflakkeringen kent. Goed staat hier gelijk aan het crescendo dat Poledouris inleidt. Het heeft geen zin om elke minuut van dit stuk te gaan uitschrijven, het motief dat hij gebruikt is het zelfde als uit Valjean's Journey maar er worden enkele nieuwe motieven ingeleid, die als thema's hadden kunnen dienen, hadden de suites opgedeeld geweest. Vigau is wederom een prachtig stukje tragische, dramatische, gevoelvolle muziek. Het leven is verre van rooskleurig in dit dorpje. Poledouris heeft zich perfect van zijn taak gekweten.
Het derde is Paris. Nu, ik moet hier toch even vergelijken met de musical. De intrede in Parijs was enorm spectaculair, onvergetelijk, en vatte het volledige relaas van het verhaal samen. Hier wordt de muziek ietsje grimmiger omdat je in een wereld vol grimmigheid terechtkomt, maar nergens vergeet Poledouris emotioneel te zijn.
En het laatste is dan de Revolutie, la grande finale van een wonderbaarlijke score en van het geweldige verhaal. Militaristische muziek opent en rond 2 minuten kent het hoofdthema hier ook een variatie van. De liefde tussen Marius en Cossette is hier in volle bloei, Javert pleegt zelfmoord: hij kan niet met zich in het reine komen. Valjean laten gaan kan hij niet, dat ziet hij als een tekortkoming. Daarom. De muziek komt hierbij tot een climax van emotionaliteit en grootsheid en gevoeligheid. Deze track eindigt met waarmee het begonnen is. Het hoofdthema. En nu in al zijn grootsheid. Knap.
De muziek is spannend, gevoelig. Ze ontroert en past perfect bij de sfeer van Les Miserables, Basil Poledouris is er wonderwel in geslaagd om hier een klein meesterwerkje neer te zetten. Hij raakt en de boodschap van Les Miserables kan je zelfs horen! Daarom past het zo goed bij het verhaal. De acteerprestaties zijn geweldig, maar het is vooral de muziek die de film naar het hoogste niveau tilt.
Dit is tot nu toe de laatste versie van Les Miserables, maar de toekomst voorspelt nog veel mogelijkheden. Zou er misschien een filmversie komen van de musical? Misschien. Maar in elk geval, deze soundtrack zal sowieso onovertroffen blijven.