Outland is een Britse science-fiction film die geregisseerd is door Peter Hyams (Capricorn One, The Presidio, A Sound of Thunder). Aanvankelijk wilde hij een Western maken, maar dat genre werd in die tijd door de producenten voor dood verklaard (tot Kevin Costner in 1990 het genre terugbracht met Dances with Wolves). Hyams bedacht dat de ruimte het nieuwe Westen was en verplaatste zijn verhaal daar naartoe, maar zonder de bling-bling van eerdere SF-films. Critici vonden echter dat het westernscenario in de ruimte niet goed werkte en hebben de film nogal mager ontvangen. Ook de kassa's van de bioscopen brachten net genoeg op om uit de kosten te komen.
Het verhaal speelt zich vooral af op Jupiter's maan Io. Marshal William O'Niel (Sean Connery) heeft de opdracht daar te zorgen voor orde en recht, waarbij hij z'n vrouw en kind meeneemt. Op deze maan wordt in een mijn titaniumerts gewonnen, waarbij de productiviteit van de mijnwerkers wel erg hoog blijkt te zijn. Dan komt O'Niel erachter dat het mijnbouwbedrijf de mensen drugs laat nemen, zodat ze elke dag veel langer door kunnen gaan. Het gevolg op wat langere termijn is echter dat ze langzaam maar zeker beginnen door te draaien. Als hij dan een paar mensen betrapt die de drugs in opdracht van het bedrijf leveren neemt het bedrijf rigoureuze maatregelen om van hem af te komen...
In 1979 maakte Ridley Scott zijn horror-ruimteklassieker Alien, waarvoor Jerry Goldsmith de score componeerde. Hyams had een paar jaar eerder al met Goldsmith samengewerkt en wilde graag dat Goldsmith ook voor zijn nieuwe film de score zou schrijven, een beetje in de trant van Alien. Maar Goldsmith was niet zo dol op films waarin vooral de technische installaties een hoofdrol spelen en het menselijke aspect minder belangrijk was.
De score die Goldsmith componeerde is dan ook een echte thrillerscore geworden, met veel horroreffecten en spanningsopbouw. Maar ook de verlatenheid, zo ver van de aarde en de gevaren van het werken op zo'n koude maan, de technologie die nodig is om dat te kunnen, Goldsmith heeft al die aspecten verwerkt in z'n muziek. Het hoofdbestanddeel is echter het versterken van de spanning in de film, waarvoor Goldsmith niet alleen grootse, maar vaak nogal grillige en grimmige orkestrale, bijna dissonante muziek produceerde, of zelfs heftige chaotische klanken, maar ook bijna minimalistische geluiden en muziekjes, waarin dan soms plotseling een scherpe uitbarsting uit de luidsprekers knalt. Je waant je al luisterend regelmatig in een horrorscore.
Een deel van de score is nogal aan de soundscape-achtige kant, met veel geluiden en effecten, waar de ene keer wel en een andere keer geen extra muziek aan toegevoegd is. Die tracks of delen van tracks klinken wel spannend, maar zijn niet erg prettig om naar te luisteren. Die geluiden en klanken komen vaak uit de elektronische koker, die in die jaren nog volop in ontwikkeling was. Daarom zijn ook veel toegepaste geluiden en klanken gewoon akoestisch opgenomen en elektronisch bewerkt en zo verwerkt in de score. Het gebruik van veel galm bij die effecten en geluiden, maar ook wel in meer orkestrale tracks, versterkt nog het gevoel dat het verhaal zich in de ruimte of op een grote afstand afspeelt.
Het album bevat een paar tracks die vol zitten met elektronische effecten. Deze beide 'Source' tracks hebben door hun gedateerde elektronische kleuring een toch wel erg hoog irritatiegehalte, terwijl ze ook nog een heel behoorlijke lengte hebben. Daarbij zijn ze niet gecomponeerd door Goldsmith, maar door Michael Boddicker, als vervanger van Goldsmith voor die composities. Snel overslaan. Goldsmith's originelen zijn opgenomen als bonustracks.
Het tegendeel daarvan horen we terug in de enige wat meer melodieuze track van de eerste CD van het album, met de titel 'Final Message'. Helaas is het een erg korte track van nog geen minuut. De daarop volgende 'End Credits' is dan weer wat aan de grimmige kant, zoals het grootste deel van de score aan de grimmige kant is.
Na die 'End Credits' volgen op de eerste CD nog een aantal bonustracks. De eerste daarvan is de oorspronkelijke uitvoering van de 'Main Title', waarbij veel achtergrondgeruis van atonale strijkers aan de muziek is toegevoegd. Op de tweede track van de CD hoor je ook de 'Main Titles', maar dan in een veel sterielere uitvoering, zonder dat achtergrondgeruis, waardoor het ruimtelijke effect veel groter is.
De andere alternatieve uitvoeringen en niet in de film opgenomen tracks zijn even grimmig en grillig als de tracks of cues die wel in de film gekomen zijn. De bonustrack 'Released' werd door regisseur Hyams afgekeurd, omdat hij de muziek niet agressief genoeg vond. Maar omdat Goldsmith bij de eindmontage niet meer beschikbaar was, kreeg Morton Stevens de opdracht om deze track om te werken naar een volgens Hyams beter voor de gevechtsscene geschikte versie, die op het album staat met de titel 'The Last Battle (Broken Hose)'. Hierin is alleen de thematiek van Goldsmith overgebleven in een compositie van Stevens.
De beide laatste tracks van het album zijn weer van die irritante klinische elektro-geluiden-tracks, deze keer van Goldsmith zelf. Niet fraai. Overigens zijn ook enkele tracks uit de hoofdscore niet of niet helemaal in de film gebruikt, zoals 'The Message' en het gedeelte 'Early Arrival'.
Op de tweede CD van dit album is de originele score opgenomen, die eerder al als LP uitgekomen was. Voor die originele versie heeft Goldsmith de muziek uit de film enigszins herschreven en opnieuw opgenomen, speciaal voor dat soundtrackalbum. Hij heeft daarbij een deel van de tracks wat minder soundscape-achtig gemaakt en wat meer harmonie toegevoegd, zodat die muziek wat gemakkelijker te behappen zou zijn, iets wat bij heel veel 'Original Score' albums wordt toegepast. Zie bij
Outland voor de recensie van dat Original Score album, een recensie die uiteraard dezelfde teneur heeft als deze recensie voor dit FSM-album met de complete score van de film.
Kortom met zijn muziek voor de SF-film
Outland heeft Jerry Goldsmith een nogal grimmige en grillige score gecomponeerd, met een hoog soundscape-gehalte van geluiden, klanken en effecten. De muziek is hoofdzakelijk orkestraal, maar de klanken en effecten zijn vooral elektronisch, waarbij ook de orkestrale muziek soms door de elektronische trukendoos gehaald is. De muziek hangt vaak tegen het dissonante aan en gaat er ook wel overheen, maar is evenzo vaak nogal aan de minimalistische kant. Meeslepende melodieën komen nauwelijks voor, waardoor de beluisterbaarheid nogal te wensen over laat. De waardering voor de Original Score was 48 punten, maar dit album komt met 43 uit 100 punten daar zeker niet bovenuit, ook al is de kwaliteit beter.