THE DARK KNIGHT
De zomer van 2008 kenmerkte zich met enkele opmerkelijke titels. Pixar kwam met Wall-E, nu al een klassieker in het genre, Indiana Jones keerde terug naar het scherm, met een gemixt resultaat, en laten we films zoals Star Wars: The Clone Wars, Wanted, Kung Fu Panda en Hancock niet vergeten. Maar alle Iron Men en Incredible Hulks ten spijt, het was The Dark Knight, het vervolg op het ijzersterke Batman Begins (2005), waar iedereen op wachtte. En niet alleen vanwege de vroegtijdige, tragische dood van acteur Heath Ledger, die in februari 2009 een (welverdiende) postume Oscar voor zijn rol als The Joker kreeg. The Dark Knight is een schouwspel dat we weinig in Hollywood zien: acteertalent ten top, actie, een goed script, goede muziek en ijzersterke dialogen. Het zijn kenmerken die vervolgen zoals The Empire Strikes Back, Aliens, The Two Towers en Terminator 2: Judgement Day maken tot ijzersterke vervolgen, die ook los van het origineel kunnen worden bekeken. The Dark Knight behoort zeker tot dat rijtje, en is misschien nog wel de beste erin.
HANS ZIMMER EN JAMES NEWTON HOWARD
Hans Zimmer heeft al genoeg op zijn CV staan: zijn Gladiator was goed voor een Oscar en The Lion King, The Thin Red Line, The Prince Of Egypt, The Preacher's Wife, Rain Man en As Good As It Gets hadden allemaal een nominatie op zak. De vijftiger is op dit moment een van de meest bekende en succesvolste componisten ter wereld, en is verantwoordelijk voor de plotselinge interesse in filmmuziek bij veel mensen. Zijn typerende stijl is misschien wat afgezaagder gaan worden, toch zijn zijn epische klanken voor twee Pirates of the Caribbean scores, King Arthur en The Last Samurai bij velen erg in de smaak gevallen. Een recent werk van de man, Frost/Nixon werd genomineerd voor een Oscar.
James Newton Howard is een geheel andere componist: hij is iemand die erg griezelige muziek kan maken, maar ook erg mooi en subtiel. Zijn emotionele thema's zijn bij velen dan ook bekend en geliefd. Hij is voor zeven Oscars genomineerd: My best Friend's Wedding, The Village, One Fine Day, Junior, The Fugitive, The Prince of Tides en recentelijk nog Micheal Clayton, een juridisch drama met George Clooney, en Defiance. Ook kreeg hij veel lof voor zijn score voor de bekendste ziekenhuisserie ter wereld: ER, en stond hij ook in de spotlights bij Waterworld, dat vaak als zijn debuut word gezien. Deze twee topcomponisten werkten samen aan Batman Begins, en nu zijn ze klaar met hun tweede muzikale akte in het verhaal over de gecapede kruisvaarder. En het belooft een groot festijn te worden.
De vorige Batman films (Batman, Batman Returns, Batman Forever, Batman and Robin) waren allen financieel grote successen, maar vanaf Batman Returns begon de kwaliteit erg drastisch te dalen (zie IMDB, je lacht je rot). Danny Elfman verzorgde de eerste twee films van prachtige melancholieke, duistere en vooral tragische muziek. Elliot Goldenthal verzorgde naast de vele irritante popnummers een té overdreven muzikale reis, die niets overhield aan Elfmans meesterwerken. Met het kinderlijk enthousiasme van Zimmer en de sympathie van James Newton Howard is het echter allemaal weer goed gekomen.
In Batman Begins schreef Zimmer het donkere gedeelte en Howard de subtielere, zachtere tonen. In The Dark Knight is dat heel anders: Volgens Zimmer is alles veel donkerder, en stylistischer. Er zijn sowieso twee dingen compleet verdeeld tussen de muziekhelden:
De Joker wordt getypeerd door Zimmer, en Harvey Dent door Howard. Zimmer over Howard: ''Hij maakt van iets prachtigs iets wat hij het beste van alle componisten kan in ons vak: Totale wanhoop maken met instrumenten.'' Ook schrijft Howard de muziek voor Bruce Wayne en Zimmer de muziek voor Batman. Zo Howard liet weten: ''Ik schrijf de emotionele kanten, die mij erg bevallen: de break-up tussen Rachel en Bruce, de nog steeds ruwe kloof tussen Bruce en de dood tussen zijn ouders. Als het masker opgaat, gaat Hans los als een beest, en dat met verve!
DE SCORE
Why So Serious?
Het is hét nummer van Zimmer op deze score. Het is een tweetonig motief, dat zich continu herhaalt, en enkele bizarre geluidseffecten bevat. Doordat het zindert en pulseert, klinkt het niet alleen erg ongemakkelijk, maar jaagt je ook de stuipen op het lijf. Het duurt lang, maar raakt zijn effect de gehele 10 minuten lang niet kwijt. Als er een nummer past Heath Ledger’s legendarische, het mag gezegd worden, briljante Joker, dan is dit het wel.
Zimmer: ''Hij is een man zonder angst, en compleet gestoord. Het is erg interessant om zo iemand muzikaal te vormen. Niemand wil zoiets worden, we willen het wel zien. Het is erg koude muziek, en sommigen zullen het zelfs geen muziek noemen. Iedereen weet dat dit de grootste film van het jaar wordt, maar de muziek is niet zoals je verwacht bij grote blockbuster.” Ik heb medelijden met Steve, Ramin, Harry en John omdat ik continu aan hun hoofd zaagde of het wel goed was. Ik heb 3 maanden gespendeerd aan een Joker motief. Ik liet het aan James horen en ook aan Christopher Nolan.
Howard: ''Ik was groen van jaloezie! Het tweetonige lijkt saai, maar is gemanipuleerd, en klinkt als messteken, bliksem en gekletter van alles. Zie het als Psycho meets Nine Inch Nails.''
I’m Not a Hero
Na een vrij vreemd begin, waarna dezelfde strijkers uit Begins het overnemen, maken we meteen kennis met het Dark Knight thema. Dit is donker, en klinkt soms zelfs duister. Het blijft aanwezig, soms wat minder hoorbaar dan anders. Het is eveneens verbazingwekkend simpel én effectief. Deze track erft enkele actiemotieven van Batman Begins, inclusief de geluidseffecten (vergeet het gewapper van Vleermuisvleugels niet!). Aan het eind worden we getrakteerd op een korte reprise van de End Credits van Begins, een van de sterkere delen van Batman Begins, die echter niet is uitgebracht. Sterk en effectief.
Harvey Two-Face
Nu is de beurt aan James Newton Howard. Harvey Dent is de enige politicus die zich sterk maakt tegen de nog steeds groeiende criminaliteit in Gotham, en met succes. Zijn leven komt echter in gevaar, als De Joker de onderwereld nieuw leven inblaast, en Harvey’s keuzes moet maken die hem letterlijk en figuurlijk in tweeën scheuren. Harvey Two-Face begint met een prachtig thema voor de jonge en ambitieuze politicus. De strijkers zijn sterk aanwezig, en later komt ook de piano opdagen. Rond de tweede minuut is het over met de sentimentaliteit, en wordt het wat spannender: Het thema wordt vastberadener gespeeld, deze ommezwaai kunnen we danken aan mooi slagwerk. Erna komt er een thema voorbij dat we al eerder in Batman Begins hoorden. De emotie krijgt langzaam aan weer de overhand. Het simpele piano motief is prachtig. Als we de vijfde minuut naderen worden de strijkers erbij gehaald, en het meeslepende thema wordt prachtig gespeeld, en geeft je kippenvel.
Het is duidelijk dat James Newton Howard hard zijn best heeft gedaan op de track, en het resultaat mag er zijn. Howard:
''Het is geen slechte kerel, en hij wil het goede doen. Hij wordt echter beïnvloed door het kwaad, op een gruwelijke, machtloze manier. Ik wil de goedheid combineren met het kwaad. Het resultaat? Ik ben er best trots op.''
Agressive Expansion
Begint met wat voor Barbastella het hoogtepunt was, dus dat belooft veel goeds. Het klinkt echter met wat meer pit en snelheid. De track blijkt voor de rest goede underscore te zijn, meer niet, op het mooie strijkwerk aan het eind na dan.
Always a Catch
De Joker is aanwezig. De geluidseffecten maken het nog net wat erger, en er vallen rake klappen. Het valt weg, maar erna komt een korte reprise van Nycteris terug.
Blood on My Hands
Op zijn zachts gezegd indrukwekkend te noemen. Het thema voor Batman klinkt erg treurig, en wordt dan ook op een begrafenis gespeeld. Het is in en intriest, en kent een zekere weemoedigheid. Iets later keert het thema van Howard terug uit Harvey Two-Face.
A Little Push
De geluidseffecten hebben de bovenhand in deze toch interessante track.
Like a Dog Chasing Cars
In het begin zijn de lage strijkers, en ook de synthesizer prominent aanwezig. De strijkers blijven laag, en rond de eerste minuut verschijnt dan het geweldige Dark Knight thema, nu versneld en geavanceerder, zich uitbouwend tot een actienummer dat Molossus compleet verbleekt. Molossus wordt richting het einde van de eerste minuut volledig uitgespeeld, en het klinkt allemaal nog veel groter en epischer: Strijkers, de fantastische koperblazers, het klopt gewoon allemaal. Het is ingrijpend verandert, maar klinkt toch zo bekend in de oren. Rond 3:40 maakt de track een ommezwaai naar het onstuimige Joker thema, en wordt het rustiger, bijna hypnotiserend kalm.
I am the Batman
Start duister en kalm, en blijft dat eigenlijk ook. Het Joker thema klinkt eventjes zacht, maar toch dreigend en duidelijk aanwezig.
And i Thought My Jokes Were Bad
Begint met het Dark Knight thema, maar ontpopt zich als een actietrack die niet onderdoet voor Like a Dog Chasing Cars. De prachtige strijkers zijn er weer en het Molossus thema klinkt wat rustiger, tot 1:05 waarna de hel losbarst. Het Batman Thema klinkt groots met zijn blazers, maar wat trager als we gewend zijn. Wat later komt er een korte, effectieve synthesizer bij, die bij vlagen zelfs geniaal is. Hard slagwerk probeert zich door de mysterieuze underscore te rammen, maar moet het afleggen.
Agent of Chaos
Agent of Chaos is een ware triomf, als het aankomt op perfecte samenwerking tussen Zimmer en Howard. Dit zou wel eens ''duel-composing'' kunnen zijn geweest.
Het begint keihard, maar daarna krijgen we het emotionele Wayne thema te horen, wat we nog kennen uit Batman Begins. Na wat goed in elkaar zittende spanningsmomenten, waar we soms het geklepper van de vleermuizen te horen krijgen, komt weer het Wayne thema naar boven. Maar dan steken de twee grote troeven van de score de kop op: de lage strijkers en het thema voor de Joker, nu met elkaar vermengd, wat zorgt voor een fantastisch muziekstuk. Het is ongemakkelijk, maar juist daarom zo goed. Bij 4:05 horen we snelle hoge strijkers met wat verborgen slagwerk erin, en nu komen er flitsende cello’s voorbij, die een paniekerige en perfecte kruising tussen wanhoop en actie geven. Dit stuk is dan ook te horen in een kruispunt van verschillende personages in de film, en het is daarmee het sterkste moment van de score geworden. Erna horen we een erg triest stuk. Als je de muziek hoort, en de marketing rond The Dark Knight een beetje heb gevolgd, kan je je al indenken wat er gebeurt: Bruce probeert iemand te redden, en faalt helaas…Of nou ja…Half;). Het thema voor de Wayne familie klinkt weer, nu trager, en eigenlijk triester dan je je kan indenken. Deze track laat je de term ‘’samenwerking’’ tussen Zimmer en Howard pas goed beseffen.
Introduce a Little Anarchy
Ongetwijfeld de beste actie track op het album. Na een oplopende blazer, horen we het Dark Knight thema voluit, hard, meedogenloos, krachtig en beter dan ooit te voren. The Dark Knight heeft Molossus alleen maar goed gedaan, het klinkt sterker dan ooit te voren. Ook het geklepper van de gevleugelde knaagdieren klinkt weer. Het Dark Knight thema klinkt vol en open, en beter dan ooit te voren, om te eindigen met een korte versie van het Wayne thema.
Watch the World Burn
De emotionele climax. Collega Sjoerd van Renselaar vergeleek het met Zimmers Am I Not Merciful, maar dit is toch echt vele malen sterker. Het thema voor Harvey Dent word gespeeld, triest en toch heel kil. IJzersterk, en vooral emotioneel spel van de strijkers, en lage blazers, amper hoorbaar maken er een emotioneel, toch spannend spel van. Het is muziek die hoort bij een van de meest emotionele finales die ik ooit in een film heb gezien.
A Dark Knight is de kroon op het werk van Howard en Zimmer. Het begint in de immense klanken van duisternis. Langzaam aan komen de lage strijkers er weer bij, die vastberaden en weemoedig klinken.
De strijker worden gelaagd wat hoger, en het Batman thema klinkt wat groter. Rond 5:35 is het allemaal wat triester, en hierna wordt het weer krachtig, sterk en moedig. Erna komen de thema’s die deze score zo fantastisch maken worden herhaald.
Het doet een recensist goed om in een tijdsbestek van 24 uur maar liefst twee tienen uit te delen(zie mijn recensie van Wanted). Maar dit epische meesterwerk verdient dat gewoon. Als ik al wat cynisch was over Zimmer, dan is dat nu als sneeuw voor zon verdwenen. Hij maakt de score zo krachtig, zijn gebruik van sterke synthesizers en strijkers kunnen magnifiek worden genoemd. Zimmer heeft misschien wel wat meer speelduur dan Newton Howard, maar ach…Het resultaat mag er zijn!
Howard's thema’s voor deze film, in het speciaal die voor Harvey/Two Face zijn weergaloos, en kunnen zowel emotioneel als hard en grof zijn.
Het thema voor The Dark Knight is verwant aan dat voor Batman Begins, maar alles is groter, epischer en vooral donkerder in deze score. Mensen die Molossus de beste track vonden van Begins, zullen hun hart al helemaal ophalen, deze soundtrack is voor 70% snoeiharde en fenomenaal gecomponeerde actiemuziek. Mensen die niet van de minimalistische klanken hielden in Batman Begins, kunnen dus ook hun hart ophalen, de geluidseffecten die het eerste deel sierden zijn ook weer van de partij, zij het in wat mindere mate. The Dark Knight heeft eigenlijk maar een nadeel tegenover zijn voorganger: Begins had wat meer rust. Maar ja wat wil je op het vervolg van een succesvolle Batman film, die bomvol zit met actie, en nu al meer een klassieker is dan de versie met Jack Nicholson? The Dark Knight is wat toegankelijker dan Batman Begins, en heeft meer om op terug te vallen.De score werd jammerlijk gediskwalificeerd, en dat is jammer, want het is het hoogtepunt van 2008.