Superman Returns was voor mij de verrassing van het jaar, zowel qua film als soundtrack. Ik heb nooit de Christopher Reeve versies gezien (ik vond hem niet knap genoeg…) en al wat ik weet van de “mythology” (zoals ze dat zo mooi zeggen), heb ik opgesprokkeld uit TV-serie Lois & Clark (kinderen kijken nu eenmaal naar de meest gekke dingen).
Enfin, had Singer niet de regisseur geweest, dan had ik de film waarschijnlijk nooit gezien. Net zoals waarschijnlijk voor de meesten onder jullie, is Superman net iets te “super”. Wat is er nu interessant aan een man die alles kan? Dan liever de mijmerende, twijfelende held die ook met zijn eigen demonen in de clinch ligt.
Gelukkig hadden Singer en co blijkbaar ook door dat Superman misschien te perfect is voor het tegenwoordige publiek, dus hebben ze zijn superheldenbestaan duchtig door elkaar gegooid, (De wereld kan verder zonder hem! Lois Lane is verloofd en heeft een kind!) en hem een kanjer van een nieuw “zwak punt” gegeven (ik zat al te popelen hoe alles verder in de sequel gaat evolueren!).
En nu ga ik stoppen met reclame te maken voor de film (ik word uiteindelijk niet betaald door Warner ;-)) en het hebben over de muziek, natuurlijk!
Ook hier stond ik aanvankelijk nogal sceptisch tegenover. Een vriend die bij me was toen ik de muziek voor de eerste keer hoorde, zal zich wel nog mijn nogal negatieve uitlatingen herinneren… Het is een beetje schaamtelijk daar nu op terug te moeten komen en de score ver de hemel in te prijzen, maar ja, opinies kunnen veranderen (en eerste luisterbeurten zijn vaak misleidend …)
Allé, ik ga er aan beginnen…
Opgelet voor SPOILERS! (al ga ik ze proberen te beperken).
Ik besef trouwens maar al te goed dat ik me op glad ijs begeef, aangezien ik de score van Williams niet zo erg goed kende (ik heb de laatste weken een spoedcursus gevolgd!), dus bij deze maar al mijn excuses voor eventuele dommigheden!
(1) Main Title
Ottman en Singer zijn duidelijk fans van de originele Superman-films, en hebben er voor gekozen om verschillende Williams’ thema’s te behouden, waaronder natuurlijk ook deze Superman-mars of het hoofdthema, dat ook al klonk tijdens de openingcredits van de andere films. Ik houd vooral van het strijkers-ostinato in het begin, dat ook verder in de film altijd de komst van de held aankondigt.
Bij 0’27 brengen trotse strijkers het hoofdthema. Het is dateert duidelijk van de tijd van Star Wars; het heeft hetzelfde gevoel voor avontuur en klinkt oh zo optimistisch.
Het hoofdthema bestaat eigenlijk uit drie delen: de ostinato (0’00-0’27), een groot middenstuk (0’27-1’31) en dan nog de coda (1’13-1’45). Het is vooral die coda die in de film te horen is wanneer Superman –euh- superdingen doet.
Ook het Love-theme (“Can you read my mind?”) uit de oorspronkelijke films is bewaard (1’48-2’25) (hier gespeeld met het strijkers-ostinato als basis). Het is de enige keer dat het op de soundtrack en in de film zo speels klinkt (met belletjes, en luchtige koper- en houtblazers). Andere momenten klinkt het veel weemoediger.
Misschien illustreert het speelse karakter hier de “naïviteit” van Superman, die denkt (of hoopt) dat de wereld (en Lois!) is blijven stilstaan, en dat hij gewoon de dingen zal kunnen hernemen zoals ze vijf jaar eerder waren.
Vanaf 2’25 is er opnieuw het hoofdthema. Na de schitterende opening titles (ik wou altijd al astronaut worden, vandaar…) is Superman terug.
(2) Memories
Een beetje een Morgenstimmung-achtig begin. Het is zo echt muziek om bij te ontwaken. Een houtblazer speelt zacht het Kent-thema (van Williams) (0’08-0’17). We bevinden ons op de Kent boerderij waar teruggekeerde Clark Kent jeugdherinneringen bovenhaalt. Een zacht strijkers-ostinato (0’17) kondigt een heerlijk crescendo aan, waarin strijkers en koperblazers, ondersteund door het ostinato, een heerlijke variatie op het hoofdthema brengen. Koor en enthousiaste strijkers brengen het Kent-thema (0’42) – een jonge Clark Kent raast door de lucht en proeft vrijheid.
Rond 0’47 klinkt nog even kort en afwachtend het ostinato, gevolgd door meer speelse en visuele muziek. Clark moet zijn krachten nog leren inschatten en dondert (à la Harry Potter) naar beneden. Hierdoor ontdekt hij wel dat hij kan vliegen (vanaf 1’20 – de muziek is onderscore: zachte piano en strijkers). Bij 1’34 brengt een koperblazer, gevolgd door een fluit, subtiel het hoodthema. Superman is in wording…
De rest van de track is de muziek veel mysterieuzer, met duister koor. Ik weet niet goed wanneer het in de film te horen is…
(3) Rough Flight
Een knappe brok actiemuziek, die jammer genoeg in de film zelf niet echt tot haar recht komt. John Ottman, die zelf ook de films geëdit heeft, gaf in een interview toe dat hij misschien de muziek wat harder had moeten laten doorkomen. Maar ja, ik neem aan de dat de gewone bioscoopganger, en dan niet de filmmuziekgeeks zoals wij, vooral willen dat de speciale effecten (en hun geluid) goed uitkomen.
Onrustige strijkes, en hier en daar wat dissonante piano-akkoorden, kondigen de losgeslagen vlucht van het vliegtuig aan waar toch wel niet toevallig Lois Lane opzit.
Bij 0’32 bereikt het nieuws de nieuwsnetwerken en ook Clark. Even lijkt hij te twijfelen, maar dan… 0’52, het ostinato gevolgd door de koperblazers (bij 1’07 scheurt hij zijn hemd – al die kapotte hemden moeten hem een fortuin kosten! – en komt de “S” tevoorschijn): redding is op komst.
Ondertussen ziet de situatie er voor de passagiers (en dus ook voor Lois) niet al te rooskleurig uit. De actie wordt volop verder gezet met drijvende percussie, strijkers en veel koper. Rond 1’56 klinkt heel kort het hoofdthema – Superman is opgemerkt door de legerbegeleiding.
Vanaf 2’00 begint één van mijn lievelingsstukjes van de track. Lois ziet iets blauw/rood voorbijflitsen en gelooft haar ogen niet (2’13). Maar dan hoort ze iemand op het vliegtuig stappen (2’17) (het ostinato, gevolgd door de coda van het hoofdthema – le héros est arrivé).
De actie blijft nog wat verder gaan (Superman heeft wat moeite de boel onder controle te krijgen). Vanaf 2’43 klinkt een bijna onwerelds koorstukje – het vliegtuig zit in het gewichtloze luchtruim. Een korte adempauze voor de diepe val naar beneden (vanaf 3’01 met de plotse dissonant). Je hoort het vliegtuig in de muziek echt vallen (bijvoorbeeld rond 3’25). Af en toe klinkt nog even het hoofdthema, en rond 3’49 is er een stukje muziek dat me erg doet denken aan “The Sinking” uit Titanic.
Rond 4’00 is er nog een van mijn favoriete stukjes: strijkers brengen een erg meeslepende melodie die je willens nillens in de actie voeren (let ook op de koperblazers die het ostinato brengen!).
Langzaam wordt naar een climax gebouwd met drijvende percussie, strijkers, dringende koperblazers en een groeiende inbreng van het koor.
De muziek verraadt niet hoe de scène afloopt en blijft hangen…
(Wees gerust, iedereen overleeft het zonder het minste schrammetje!)
(4) Little Secrets / Power of the Sun
We hebben net een brok Ottman actie-muziek gehad, nu gaan we ook kennismaken met zijn nieuwe thema’s.
Het begin is nog mooi Williams – koperblazers brengen kort het hoofdthema (Clark verliest zijn bril in Lois’ bijzijn en twijfelt even om hem weer op te zetten). Een fluit brengt zacht het Williams Love Theme (0’09). Strijkers brengen een lange coda (Clark volgt met zijn ogen Lois die met de lift naar boven gaat om op het dak van de Daily Planet een luchtje te gaan scheppen). De muziek klinkt speels en hoopvol.
Bij 1’00 krijgen we een volledig andere scène. Na zijn gevecht met Lex neemt een sterk verzwakte Superman afscheid van Lois. Hier horen we voor de eerste keer op het album zijn nieuwe (Ottman) thema : het personal-theme of depri-Superman thema, zoals ik het meestal noem. Het symboliseert de persoonlijke moeilijkheden van de held; zijn “existentiële” crisis. Depri-strijkers en piano met hier en daar wat harp brengen (vanaf 1’07) een zeer gelaten en trieste melodie, zonder dat het echt te melig wordt.
Rond 1’34 horen we het tweede deel van het thema (volgens Ottman dan – ik ga het voor het gemak het “Being Superman”-thema noemen, omdat het verwijst naar zijn verantwoordelijkheden die hij steeds boven zijn eigen geluk plaatst) dat tot een erg mooie climax met koor komt (Superman herlaadt zijn batterijtjes aan de zon). Let ook op de koperblazers die even het hoofdthema aansnijden (1’48).
Bij 2’09 heeft hij zijn krachten herwonnen en na een korte stilte breekt hij doorheen de wolken om komaf te maken met Luthor’s immobiliën-plan.
(5) Bank Job
Ook voor Luthor heeft Ottman een nieuw thema geschreven (vaarwel de speelse “March of the Villains”). Ottman’s thema klinkt hard, scherp, onrustig en geschift, wat allemaal perfect bij het personage past…
Hier krijgen we het in een zeer aggressieve, ritmische variatie te horen, met synth, pauken, dissonant koper … het doet me soms wat denken aan de actiemuziek uit Revenge of the Sith.
Om Superman af te leiden, overvallen Lex zijn handlangers een bank. Voor twee politiemensen ziet de situatie er niet echt goed uit (1’34 – een mitrallette (spelling??) begint te draaien, op hen gericht…) Maar bij 1’51 komt de held de situatie redden. Met een variatie op de coda (koper en koor) van het hoofdthema onderschept Superman de kogels (die in bullet-time worden afgeschoten). Bij 2’08 klinkt een effect – de “slechterik” richt zijn wapen op het oog van Superman (?). Al snel blijkt echter dat de Man van Staal echt wel helemaal van staal is…
De track eindigt plots.
(6) How could you leave us?
Een van mijn favoriete nummers, en thematisch zeer goed gevuld.
Het begint al met nog een nieuw thema van Ottman (het Lois-thema – 0’00), zacht gebracht door een piano, waarop dan vanaf 0’15 de kopers subtiel het Williams Krypton-thema brengen (Lois vraagt Superman waar hij naar toe was).
Rond 0’27 horen we opnieuw die mooie kopervariatie op de coda van het hoofdthema (die ook al in track 04 te horen was).
Dan volgt een eerste glimp van het Ottman Love Theme (0’36) (strijkers en piano) waarna dan kort het “Being Superman”-thema volgt (0’51), met dan weer het Ottman Love Theme (1’02) en ook nog eens het Lois-thema (1’10), nu iets langer. Het is een eigenlijk vrij onschuldig klinkend thema, t een eenvoudig piano-melodietje. Bij 1’57 wordt het door een viool herhaald.
Hierna wordt de muziek veel zwieriger en romantischer (Superman en Lois gaan vliegen!), met vanaf 2’32 een erg mooi crescendo van strijkers, piano en koor (het Ottman Love Theme?).
De romantische sfeer wordt even onderbroken door het Depri Superman-thema (3’05) (“You wrote the world doesn’t need a saviour, but everyday I hear people crying for one”). Superman wil Lois zijn vijf-jarige afwezigheid doen begrijpen… Het lijkt ook te lukken, want vanaf 3’41 brengen strijkers en een sprankelende piano opnieuw het Ottman Love Theme, dat verder met het koor wordt uitgewerkt (vanaf 3’59 - mijn favoriete stuk!) en langzaam maar zeker overgaat in het Williams Love Theme (al sporen vanaf 4’27 maar echt duidelijk rond 5’03). Hier klinkt het veel minder spelend en naïef dan in de eerste Superman film, en dat is niet zo verwonderlijk natuurlijk, gezien de “gschiedenis” van de personages.
Het thema (en ook deze track) blijft “hangen” en komt niet tot een mooi afgerond einde. Als je de film gezien hebt, weet je wel waarom. Het is ook niet verwonderlijk dat ook het Depri-Superman nog even zijn opwachting maakt op het einde. De situatie is anders nu. Er moet nu ook rekening gehouden worden met andere personen. Niets is nog vanzelfsprekend…
(7) Tell Me Everything
Lex vindt de inspiratie voor zijn plan tot werelddominantie in de Fortress of Solitude, Superman’s “archief” van Krypton.
Onder begeleiding van een schitterend overweldigende versie (strijkers, koor, hout- en koperblazers – die een variatie spelen op het Kryton-thema???) van het Lex-thema (vanaf 0’10) trekken Lex en zijn handlangers naar Antarctica.
Na een mooi crescendo is de muziek vooral underscore: zinderend, mysterieus en griezelig.
Rond 2’12 verschijnt Jor-El (Superman’s pa) in de kristallen. Het koor houdt het mysterie erin.
(8) You’re Not One of Them
Nog een erg mooie, mijmerende track.
Opnieuw vooral het Depri-Superman thema (hij hoort Lois zeggen dat ze nooit van Superman gehouden heeft). De wereld lijkt hem niet meer nodig te hebben.
Een heel mooie, rustige melodie met piano, strijkers, harp, koor en houtblazers.
Vanaf 1’10 brengt de piano duidelijk het thema. Het klinkt emotioneel en triestig. In gedachten hoort Superman zijn vader Jor-El herhalen dat hij “hoewel hij als mens is opgevoed, nooit één van hen zal zijn”, hij zal altijd anders zijn.
Vanaf 1’37 klinkt het tweede deel van het thema, of het Being Superman-thema. Vanuit de ruimte kijkt Superman neer op de Aarde, als een herder die waakt over zijn schaapjes. Mooie muzikale afwerking.
(9) Not Like the Train Set
En Lex’ plannetje komt eindelijk tot uitvoering.
Na een kort “donder-“effect brengen strijkers, koor en houtblazers een heerlijke variatie op het Lex Luthor-thema (vanaf 0’08) (Let ook op de donkere koperblazers!). Diabolische muziek.
Bij 1’09 wordt het kristal met het omhulsel uit kryptonite in de Oceaan geschoten.
Onwerelds koor (1’46) beschrijft de val van het kristal op de zeebodem. Snel begint het te groeien (2’02 – de muziek klinkt niet meteen apocalyptisch (wat ik eigenlijk eerder had verwacht), maar meer vol bewondering (mede door het koor) voor de “magische” groei van het kristal).
Vanaf 2’30 is er een kleine sprong in het verhaal. Na het “incident met de piano” (en omdat de boot waarschijnlijk elk moment door een groeiend kristal kan gespietst worden) besluit Lex dat het hoog tijd is het schip te verlaten (harde variant op zijn thema).
Bij 2’47 is er nog een van mijn favoriete stukjes – mooi koor beschrijft het oprijzen van “New Krytpon” uit de oceaan (de melodie is trouwens ook heel subtiel in andere scènes in de film te horen, maar ik heb geen idee voor wat ze precies staat).
Het Lex Luthor-thema volgt (3’02).
Lois, Jason en Richard (haar verloofde) zitten nog altijd op het schip, nu in twee geknakt, en serieus in de problemen (3’31 – ze verdwijnen de dieperik in, à la Titanic).
Maar dan, NATUURLIJK, vanaf 4’02 komt Superman de boel redden. Koperblazers en strijkers brengen triomfantelijk het ostinato, gevolgd door de coda van het hoofdthema (dat nog eens herhaald wordt rond 4’53). Superman heeft het weer gedaan!
(10) So Long Superman
Het onvermijdelijke “de held krijgt het zwaar te verduren”-stuk.
Onrustige strijkers en koperblazers (variatie op het Luthor-thema?) begeleiden Supes tijdens zijn vlucht naar New Krypton, waar hij landt op 0’22.
Een klein sprongetje vooruit. De effecten van al het kryptonite in het nieuwe continent beginnen Superman parten te spelen (vanaf 0’41 – dissonant koor). Lex weet dit en geeft Superman een stevige stamp (0’47).
Vanaf dan wordt de muziek dramatisch, met zware strijkers en koper. Toch klinkt ze ook nog afwachtend. Je voelt dat de echte afranseling nog niet begonnen is. Bij 1’37 klinkt ze even theatraler, pathetischer.
Hierna volgt een heel stuk onderscore (vanaf 1’54) met rond 2’37 nog even kort het Lex-thema. Hij weet dat hij zijn slag aan het thuishalen is. De afranseling kan beginnen (2’45 – een heel emotionele en dramatische versie van het Depri Superman-thema, met veel gelaagde strijkers en houtblazers). Het stuk klinkt bijna als een elegie. Lex kijkt smalend toe hoe zijn handlangers de Man van Staal afkloppen.
Rond 3’58 haalt Lex, op de tonen van een kerkklok, een grote scherf kryptonite tevoorschijn. Bij 4’25 steekt hij de verzwakte held in de onderrug. Superman valt. Alle muziek valt weg, behalve een harde hartslag-percussie. Superman probeert nog iets te doen (een sterk verzwakte variant op het hoofdthema – 5’02), maar hij is te zwak en tuimelt op sterven na dood de Oceaan in.
(11) The People you Care For
Ik weet niet zeker wanneer dit te horen is; ik vermoed de scène nadat Superman verzwakt de Oceaan is ingevallen (zie vorige track). Donker koor bezingt zijn val in de dieperik en zijn gevecht om terug tot de oppervlakte te geraken.
Vanaf 0’26 gaan we over naar Lois, Richard en Jason die vanuit hun sportvliegtuigje rond New Krypton de Oceaan afzoeken op zoek naar hun held. Jason vindt hem.
Rond 1’29 klinkt een aftikkende klok (Superman die verder wegzinkt) tot zijn cape ineens door een hand wordt gegrepen (Lois) (1’42). Samen met Richard sleurt ze hem aan boord van het vliegtuigje, waarna Richard probeert op te stijgen. Het loopt echter allemaal niet van een leien dekje (de actiemuziek vanaf 2’01 – vooral die beukende piano vind ik mooi!). Veel dissonante klanken, niet echt meteen aangenaam om naar te luisteren.
Uiteindelijk weten ze toch veilig in de lucht te geraken (3’05).
(12) I Wanted You to Know
Naar het einde toe van het verhaal. Lois bezoekt Superman in het ziekenhuis en heeft hem nog het een het ander te vertellen.
Zachte belletjes, strijkers en een hobo zetten de sfeer (een variatie op het Lois thema??). Hier en daar klinken harp en flardjes piano. De hobo rond 0’54 speelt melancholisch en droevig (ook verstekt door de cello – 1’21). Toch blijft de muziek tintelend.
Vanaf 1’52 klinkt het Being Superman-thema, verder uitgewerkt in een meeslepende variatie. Het bereikt een heel mooi hoogtepunt. Lois verlaat samen met Jason het ziekenhuis en loopt langs de duizenden mensen die hun steun aan de superheld komen betuigen. (Vanaf 2’24 het Ottman-liefdesthema?)
Ook Ma Kent staat tussen de aanwezigen, eenzaam en machteloos, wachtend op nieuws… (2’38 – het Kent-thema).
(13) Saving the World
Nu de reden waarom Superman überhaupt in het ziekenhuis beland is.
De track opent met een harde, percussie gestuwde versie van het Luthor-thema (hij verlaat holderdebolder New Krypton). De koperblazers-ostinato’s doen soms wat denken aan The Matrix-score (0’38).
Na een korte stilte, begint New Krypton ineens uit de Oceaan op te rijzen (een mooie, statige melodie, gespeeld door strijkers en koper, en iets later ook het koor). Een heel mooi triomfantelijk stuk.
En yep, daar is Superman. Hij draagt letterlijk het gewicht van een heel continent op zijn schouders (1’41 – de ostinato, eerst gevolgd door het Luthor thema en dan pas door het hoofdthema). Het onrustig, dissonant koor (2’09) verwijst opnieuw naar het kryptonite dat door de rotsen heen piept.
Vanop het vasteland kijken de mensen verbaasd naar de gigantische rots die ze de hemel in zien verdwijnen (2’16).
Onrustig koor en slagwerk (2’40) vertellen hoe Superman New Krypton uit de atmosfeer brengt en in een omloop rond de aarde brengt.
Na een plots crescendo volgt een overdonderende stilte. De Man of Steel is op het einde van zijn krachten, en valt bewusteloos naar beneden (hoe het komt dat hij niet in een baan rond de Aarde blijft hangen, is een raadsel waar alleen Bryan Singer een antwoord op kan geven..)
(14) In the Hands of Mortals
En zo hebben we dan nu de omgekeerde wereld waarin het deze keer Superman is die gered moet worden.
Een heel mooi koorstuk met ritmische, stuwende, “reanimerende” bas, volgt de held in het ziekenhuis, waar de dokters niet goed weten wat ze precies moeten doen.
Lois wacht angstig op nieuws (1’36, zacht aanzetten tot haar thema dat rond 1’52 duidelijker door belletjes wordt gebracht).
(15) Reprise/Fly Away
De track opent met een zachte versie van het Depri Superman-thema (gespeeld zoals het Lois thema). De film eindigt op een korte conversatie tussen Lois en Superman. (0’18: “Will we see you? Again… Sometime?”). Een teder koor maakt het geheel af.
Strijkers en koor brengen aanzetten tot het Being-Superman thema, even onderbroken door het hoofdthema (1’07), maar dat dan erg triomfantelijk wordt gespeeld (koor en zelfs piano). Superman heeft zijn plaats gevonden.
Rond 1’30 klinkt kort een stukje dat me (nog eens) aan de Titanic-score van Horner doet denken. Synths herhalen nog even het hoofdthema (1’38), waarna (1’52) koor, piano en strijkers sprankelend en meeslepend het Ottman Love Theme brengen.
Bij 2’34 klinkt opnieuw even het hoofdthema, dan opnieuw het Ottman Love Theme dat rond 3’10 overgaat in een schitterende, maar nog steeds “hangende”, “onvoltooide” versie van het Williams Love Theme. Superman’s liefdesleven is verre van opgelost (en nu misschien zelfs nog ingewikkelder dan dat het al was), maar daar lijkt hij zich op dit moment weinig van aan te trekken, en met hernieuwde moed herneemt hij zijn plaats als “redder van onze wereld” (3’33 – ostinato en fanfare van het hoofdthema).
-----
The good?
- De mooie thematische rijkdom. Niet alleen krijgen we oude, bekende thema’s voorgeschoteld, Ottman zelf heeft ook niet stilgezeten en voor het nodige nieuwe materiaal gezorgd.
- De naadloze overgangen tussen de Ottman en de Williams’ geïnspireerde muziek. In het begin, toen ik totaal niet zo vertrouwd was met de Williams-score, vond ik het erg moeilijk het werk van beide componisten te onderscheiden.
- De knappe orkestraties. De muziek klinkt afgewerkt.
- Het evenwicht tussen meeslepende romantiek en denderende actie. De score steekt geen moment tegen.
The bad?
- Hier moet ik even nadenken… Misschien de langdradigheid van sommige tracks? Misschien had “So Long Superman” iets korter gemogen, maar nu ben ik echt aan het muggenziften.
- Eventueel het overmatig gebruik van het koor. Als je allergisch bent aan “oooh’s” en “aaah’s”, vermijden…
The ugly?
- Sommige enorm goede muziek die nergens op het album te bespeuren valt: Clark die voor de eerste keer terugkeert naar Metropolis, Lex die de meteoriet steelt, Superman’s emotionele “speech” helemaal op het einde…
(Ik hou mijn vingers gekruist voor een complete release, maar dat is waarschijnlijk ‘wishful thinking’…)