Er is al veel over geschreven en gezegd. De muziek voor de Harry Potter-serie. Iedere regisseur, van Columbus tot aan Yates, heeft hiermee te maken gehad. De geschiedenis ervan is ons allen bekend. Williams schreef voor Harry Potter and the Sorcerer's Stone prachtige, magische muziek. Het paste prima bij de beelden. De score zat vol met thema's en er zaten ontelbaar veel motieven in. In Harry Potter and the Chamber of Secrets voegde hij die thema's en motieven samen en schreef enkele sterke stukken erbij, maar de verassing was er wel een beetje vanaf. Voor Harry Potter and the Prisoner of Azkaban schreef hij andere muziek. Met middeleeuwse invloeden en enkele nieuwe, prachtige thema's wist hij voor velen de beste score in de serie tot nu toe te maken. Mike Newell huurde voor het door hem geregisseerde Harry Potter and the Goblet of Fire de componist Patrick Doyle in, met wie hij eerder samenwerkte tijdens Donnie Brasco. Doyle bleef redelijk trouw aan Williams' thema's, en voegde enkele harde actie en romantiek toe aan de serie. Toen David Yates aan het roer kwam te staan huurde hij voor Harry Potter and the Order of the Phoenix de totaal onbekende componist Nicholas Hooper in. Hooper probeerde al sinds 1985 aan de bak te komen als filmcomponist, maar tot aan The Order of the Phoenix was de tv-film Prime Suspect: The Final Act zijn best bekende score. Zijn muziek werd gemixt ontvangen, ook hier op filmmuziek.be. De magie zou ontbreken en er was te weinig over van Williams' thema's. En dat terwijl nummers zoals The Ministry of Magic, Posession, Dumbledore's Army en The Room of Requirements makkelijk het niveau van Williams behaalden. Harry Potter and the Half-Blood Prince is in mijn ogen de meest geslaagde uit de reeks (serieus Mitchell, een 3?!?). Hooper hintte erg vaak naar Williams, schreef een buitengewoon mooi thema voor schoolhoofd Albus Dumbledore en wist ons voor het eerst in 407 minuten echt te emotioneren.
Hooper vondt het echter iets teveel werk, en wilde meer tijd doorbrengen met zijn familie. Hoewel hij hintte en hoopte op een afsluiter van Williams gaat dat niet gebeuren. Want het is de grote Alexandre Desplat die muziek schreef voor Harry Potter and the Deathly Hallows: Part I, en ook het vervolg, en het allerlaatste deel zal voorzien van muziek.
Alexandre Desplat is momenteel misschien wel de beste componist die er is. De man sleepte in de afgelopen jaren maar liefst drie Oscarnominaties binnen en schreef enkele fenomenale scores. Er zijn verschillende redenen achter dat succes. Ten eerste heeft de man een geheel eigen stijl, die hem de mogelijk biedt om alles te doen wat hij wil. Zijn manier van componeren en zijn instrumentale kennis bieden hem een enorm bereik. Hierdoor was hij in staat muziek te schrijven voor politieke thrillers zoals The Queen en The Special Relationship, ongeremde actie te laten horen in Firewall en Hostage, romantiek en drama te combineren in Lust, Caution en The Painted Veil, en fantastierijke stukken te schrijven voor The Golden Compass en New Moon. En iedereen die vooral die laatste twee genoemde scores heeft beluisterd weet hoe goed Harry Potter and the Deathly Hallows: Part I wel niet moet zijn. Maar tegen alle verwachtingen in, is dat Helaas niet zo.
Het is, zoals collega Joris Hermy al vermeldde, verdomde moeilijk om toe te geven dat een project niet aan je verwachtingen voldoet. En al helemaal als het om iets gaat waar je echt naartoe heb geleefd. In de trailers van Harry Potter 7.1 werd het al vermeld: 'The Motion Picture Event of a Generation'. Dat doet me terugdenken aan de eerste keer dat ik 'De Steen de Wijzen' las in 1998, en dan komen meteen de beelden van de films voorbij. En hoewel miljoenen de film zullen gaan bekijken, en ik er niet aan twijfel dat ook ik tevreden de bioscoop zal uitlopen, is de score natuurlijk een geheel andere zaak. Desplat komt met een werk aan waarvan ik en zo te zien ook mijn collega's nou eigenlijk niet weten wat er mis mee is en wat er goed aan is.
Desplat beloofde ons dat hij, als het materiaal het hem toeliet, hij Hedwig's thema zonder te twijfelen zou inzetten. We horen het welgeteld twee keer voorbij komen, even vaak als in Hooper's werken, en veertien keer minder als in The Sorcerer's Stone. Nou vind ik het thema geweldig, maar ik vond het prima dat andere thema's wat meer de ruimte kregen in de latere delen. Desplat heeft de boeken gelezen, de films meerdere keren gezien en alle scores beluisterd. Hij geeft in een interview toe: 'Ik kan niet muziek schrijven zoals John Williams dat doet. Ik durf het niet eens te proberen. Hij is de meester in ons vak, maar wij (hijzelf en andere collega's) moeten onze eigen weg kiezen, en onze eigen stem in de muziek vinden als we de onszelf willen uitdagen.' Het zijn wijze woorden, en verklaren deels waarom Hedwig's theme slechts twee keer te horen is. In datzelfde interview meldde hij dat hij en regisseur David Yates het thema op hele accurate momenten gebruiken. Op momenten dat een belangerijk personage sterft, of op een moment dat Potter zijn volwassenheid beseft, en zijn onschuld verliest. Het thema komt in de film echter veel vaker terug. Voor de die-hard fans is het dus wachten tot de ietwat luxuezere uitgave die in december uitkomt. Hoe intelligent en slim Desplat’s reden ook mag klinken, het gemis is er niet minder om. Want Potter 7.1, hoe donker de episode ook mag zijn, en hoeveel doden er ook zullen vallen, heeft als grote handicap het ontbreken van magie. Het is er gewoonweg te weinig. Nergens horen we de fantasierijke allure van Williams, er is geen moment waarop Desplat ook maar in de buurt komt van Doyle's romantiek, en ook Hooper's sterke thema's worden gevoelloos overgeslagen. En dat terwijl de serie muzikaal al zo is uitgerokken door alle invloeden van al die verschillende componisten. En het maakt dan niet eens uit of Williams de eerste was of niet. Velen hoopten op een score die het beste van alle componisten zou combineren, maar Desplat slaat die vraag gewoonweg over, en gaat compleet zijn eigen gang. Dat resulteert in een hele goede score voor een dramafilm, maar een minder geslaagde Potter-score.
Thematisch is dit de sterkste score uit de reeks sinds Williams het terrein verliet. Want alles en iedereen krijgt er een van Desplat. Het eerste thema, je kan het een hoofdthema noemen, is het Obliviate-thema. Het is een emotioneel en dragend thema dat op effectieve wijze invalt op de juiste tijden. Het weergeeft de manier waarop de drie hoofdrolspelers hun kindertijd achter zich laten en op agressieve en snelle wijze leren om te gaan met hun volwassenheid. Die punten krijgt Desplat sowieso wel binnen. Al in de eerste track zet hij met dit thema de toon van de score. Donker met een laagje emotie. De magie is weg, de duisternis zet in. Die duisternis wordt nog wat verder verkend in het bijzonder goede Snape to Malfoy Manor. De 'Dark Lord' krijgt een naargeestig, sinister thema, dat om eerlijk te zijn het simpele thema van Williams, en de motieven van Doyle gewoonweg doet vergeten. Met snel en ritmisch strijkwerk, een gebalanceerd koor dat van Elfman had kunnen komen en snerpende blazers kan men de zwevende zwarte schaduwen al dood en verderf zien zaaien. Het tweede 'kwaadaardige' thema is geschreven voor een van Voldemort's Horcruxes (Gruzielementen). Het is slechts een paar keer te horen op de score (The Locket, Destroying the Locket), maar blijft goed hangen. Het heeft in de verte wat weg van een waltz, zei het een grillige. Het is een absurd en griezelig stuk muziek.
Dobby’s thema is logischerwijs wat van een kalmere, vrolijkere aard. Het is een opvallend rustig thema, en Desplat maakt van de gelegenheid gebruik om de luisteraar tussen de zware passages ietwat luchtigheid te geven. Met houtblazers, percussie en strijkers weet de man een luchtig stuk te schrijven wat soms doet denken aan zijn eigen Cheri. Dan is er nog een vierde thema, dat voor The Deathly Hallows zelf. Ook hier drukt de man zijn eigen stempel goed op. Het is een intrigerend, mysterieus thema dat alle instrumentaties van Desplat laat horen, en ook de muzikale overgangen zijn duidelijk van zijn hand. Ook komt er een redelijk nieuw percussieinstrument ten gehore, de Hang, een tijdje terug geintroduceerd in Bern. Dit zorgt voor de ietwat exotische tonen in het thema.
Thematisch is de score nagenoeg perfect. Tussen de thema’s door valt echter ook genoeg te beleven. Ten eerste is er actiemuziek om je vingers bij af te likken. Al in de vierde track, Sky Battle, laat Desplat zich helemaal gaan. Met wervelende strijkers, snel slagspel en pompende blazers maakt hij prachtige, drukke actiemuziek zoals we dat normaliter alleen van Williams mogen verwachten. Desplat schiet alle kanten op en geeft hier en daar een hint naar Hedwig’s thema, om vervolgens ongeremd door te denderen. Ministry of Magic is ritmisch en pompeus, en wordt gesierd door prachtig spel van vrijwel de gehele blazerssectie. Detonators is wat minder serieus van toon, maar behoudt de elementen van de vorige track op waardige wijze. Fireplaces Escape is dan weer wat dramatischer. Het begint episch, met sterk en kort koor op de slagen van de percussie. De track wordt wat kalmer hierna, maar herpakt zichzelf hierna door actiemuziek te laten horen met motieven uit Sky Battle. Recuing Hermione is ietwat kalmer. We horen hier en daar bliksemsnelle actiemuziek, maar daar tussen in zit teveel kalme muziek om het een echte actietrack te noemen. Het sterkst laat Desplat zijn talent als actiecomponist horen in Destroying the Locket. Waar de rest van de actiemuziek vooral snel en agressief is, horen we hier daadwerkelijke emotie. Op meeslepende wijze horen we een ietwat andere versie van het Obliviate thema met tollende strijkers eronder. Als het zijn hoogtepunt bereikt horen we dan de blazerssectie erover heen knallen.
Als je de score niet koopt voor de goede thema’s of de sterke actiemuziek zou ik als derde argument kunnen aankaarten dat Desplat ook op krachtige wijze de emotie laat horen. Toegegeven, het is niet de sterkste van de drie argumenten. Want hier laat Desplat wel degelijk wat punten liggen. Zo is het ronduit schandalig dat Desplat de mogelijkheid aanpakt om een mooi thema voor Ginny en Harry neer te zetten. Want juist daar zorgt Desplat meestal voor kippenvel: prachtige liefdesthema’s, gespeeld op piano en nauw aansluitend op de beelden. Scores als New Moon, Benjamin Button, Lust/Caution, The Painted Veil: allemaal hebben ze een liefdesthema om bij weg te zwijmelen. In de belangerijkste score uit zijn carriere tot nu toe horen we een paar saaie aanslagen, en dan neemt saai strijkwerk het over. Ook Ron Leaves en Ron’s Speech (dat juist die track Yates overtuigde om Desplat voor het volgende deel te vragen snap ik echt niet) en Hermione’s Parents zijn tracks om bij in slaap te vallen. Er is echter ook nog wel wat over om van te genieten. In The Will horen we een kleine verwijzing naar Hooper’s prachtige muziek voor het trieste einde van het vorige deel, en worden we door mooi strijkwerk vergezeld, en horen we zelf Hedwig’s theme even voorbij komen op een enkele viool. Dezelfde combinatie van strijkers horen we nog mooier spelen in Godric’s Hollow Graveyard. Hierin horen we ook enkele malen het Deathly Hallows thema voorbij komen. Een emotionele track met hier en daar glochenspiel en piano. Het is de enige track die ook maar iets van de magie van de vorige scores laat horen. Een van de beste tracks van de score is zonder twijfel The Exodus. Een licht valse viool speelt prachtig mee op de begeleidende, donkere blazers en strijkers. Het is een veel te kort maar ontzettend mooi stuk muziek dat zo in een dramafilm had gepast.
En juist dat is het probleem wat deze Potterscore minder maakt dan de rest. Het is héél erg dramatisch. Er is geen ruimte meer voor fantasie. En hierdoor verliest het ook de identiteit van een Potter-score. Williams gaf in de eerste twee delen de magie mee, in het derde deel voegde hij daar een beetje duisternis aan toe. Doyle maakte het wat geweldadiger en romantischer tegelijkertijd, en Hooper voegde deze elementen samen, en maakte voegde er hier en daar wat minimalisme aan toe. The Deahtly Hallows is geen verfrissende score die zoals het derde, vierde en vijfde deel het goede eruit haalt en doorgaat op diens eigen weg. Sterker nog, je zou deze score eerder een dramatische, pikdonkere, ijskoude douche kunnen noemen. Want waar je ook luistert; het is zwaar, snel, grauw en emotioneel. En natuurlijk is de film ook dat alles vergeleken met de vorige delen, maar Desplat slaat gewoonweg door. Hij componeert goede muziek, maar nergens klinkt het als een Potter-score. En dat is eigenlijk de grootste teleurstelling die er mogelijk is. De beste filmcomponist van dit moment schrijft voor een Harry Potter film veel te dramatische muziek en draait de magie in de serie de nek om.
Sterke thema’s, krachtige actiemuziek en hooglopende emoties vormen goede filmmuziek...als het voor een dramafilm was geschreven.