Misschien een beetje onverwacht, maar X-men 3 was nu niet meteen een score waar ik speciaal naar zat uit te kijken. Ik heb eerlijk gezegd de hele X-Men-franchise maar vrij oppervlakkig gevolgd en van de muziek van de vorige films ken ik hoegenaamd niets.
Maar toen hoorde ik toevallig bij een vriend een track van John Powell’s score voor X-Men: the Last Stand. Het was voldoende om mijn interesse aan te wakkeren en om meer in detail de muziek te beluisteren. En voilà… Ik ben zelfs speciaal door/voor de muziek naar de film gaan kijken, om alles nog meer in zijn context te kunnen plaatsen, en dat was dan soms wel ontgoochelend. Zo werden sommige erg indrukwekkend tracks (“Phoenix rises” om er één te noemen) volledig overschaduwd door de geluids- en visuele effecten. Jammer.
Op cd komt het allemaal wel erg indrukwekkend over (misschien iets té?). De film op zich laat natuurlijk veel toe: spetterende actie, een vleugje romantiek, wat sterfgevallen, … een vette kluif voor iedere componist. Powell (vroegere kompaan van Hans Zimmer in het toenmalige MediaVentures) heeft zijn kans met beide handen gegrepen. Vooral naar het einde van de soundtrack toe, word je bijna weggeblazen door de muzikale kracht en chaos. Voor sommigen klinkt het misschien allemaal net iets te gretig en ik moet toegeven dat ik ook wat de indruk heb dat Powell wil aantonen dat hij ook zware muziek voor koor en orkest kan schrijven, zonder persé toevlucht te moeten zoeken bij synths. Niet dat deze volledig afwezig zijn, maar ze blijven op de achtergrond en laten vooral het koor en orkest het hoge woord voeren.
Naar goede gewoonte, ga ik nu “kort” track per track bekijken. Aangezien het er 27 zijn, ga ik er niet zo heel uitgebreid op in proberen te gaan, anders wordt het allemaal te lang.
Nog een kleine opmerking: veel tracks lopen door in een volgende track (die dan soms maar 30 seconden lang is). Ik snap niet goed waarom precies, want eigenlijk kunnen die stukken muziek perfect onder eenzelfde titel staan. Soms is die splitsing trouwens erg storend, omdat zo de “flow” van de muziek wordt onderbroken.
Oh, en opgelet voor spoilers!
(01) 20 Years Ago
Mooie proloogmuziek, bijna magisch zelfs (houtblazers, strijkers, belletjes, …)
Rond 0’09 brengen strijkers het A-deel van het hoofdthema (dat je in volle glorie kunt horen in de volgende track). Een fluit geeft de muziek een onschuldig tintje.
Vanaf 0’37 brengen koperblazers aanzetten tot het Dark Phoenix-thema (Charles en Eric brengen een bezoekje aan de jonge Jean Grey). Strijkers en houtblazers vrolijken de sfeer opnieuw op. Het is echt van die “geen vuiltje aan de lucht”-muziek, de stilte voor de storm.
(02) Bathroom Titles
Misschien een beetje een rare titel, maar als je de film gezien hebt, begrijp je waarom de track zo heet.
Er klinken onheilspellende strijkers tot ineens koperblazers het hoofdthema inzetten (met rond 0’24 het A-deel en bij 0’33 het B-deel). Het thema klinkt opvallend en sterk en ligt eigenlijk in de lijn van andere ‘superhelden-thema’s’ zoals Superman van Williams of Spider-man van Elfman. Naar het schijnt zit er ook een verwijzing in naar Ottman’s thema van X-Men 2 (maar zoals ik al zei: ik ken de scores niet van de vorige films…). Wervelende strijkers (vooral opvallend vanaf 0’50), koperblazers, voortstuwende percussie en cimbalen, … het heeft het allemaal…
(03) The Church of Magneto, Raven is My Slave Name
Koperblazers brengen aanzetten tot het Magneto-thema (al vanaf 0’00). Het personage wordt ook geassocieerd met een militiair-aandoende percussie.
Vanaf 0’46 brengen koperblazers een variatie op het Magneto-thema. De muziek klinkt plottend, afwachtend en schept het beeld van een ‘evil mastermind’ dat de wereld wil veroveren.
Bij 1’16 klinkt de muziek ineens harder (een duidelijkere percussie) met vanaf 1’23 opnieuw duidelijk het Magneto-thema (valt Mystique hier die politiemannen aan?), dat bij 2’13 herhaald wordt en bij 2’22 voorzien wordt van een mooie coda.
(04) Meet Leech, Then Off to the Lake
Zachte strijkers, houtblazers en zelfs een harp beschrijven de ontmoeting van Beast met Leech (het kind met het anti-mutantengen). Opnieuw klinkt de muziek bijna magisch en vol verwondering.
Vanaf 0’44 brengen strijkers zacht het A-deel van het Cure-thema (of Freedomthema zoals Powell het zelf noemt). Een houtblazer (hobo?) voegt een melancholische, duistere noot toe.
Bij 1’19 (een harde versie op het A-deel van het hoofdthema) rijdt Cyclops naar het meer waar Jean “het leven liet”.
Lage, aangehouden strijkers en plotse, korte percussieslagen gevolgd door een chaotische climax duiden op Cyclops groeiende waanzin (hij hoort steeds Jean zijn naam fluisteren). Hij verliest zijn zelfcontrole en “splits” met zijn ogen het meer (of doet er toch iets bizar mee).
Vanaf 2’25 bouwen aangehouden en dissonante strijkers de spanning op. De track gaat over in…
(05) Whirlpool of Love
Een van mijn favo’s.
Voor de eerste keer maakt het koor zijn intrede.
Rond 0’12 brengen lage strijkers aanzetten tot het Dark Phoenix-thema: dreigend, afwachtend, … tot ineens rond 0’38 met veel ‘lush’ en vol romantiek wordt gebracht (wervelende strijkers, koor, …). Cyclops kan zijn ogen niet geloven wanneer hij Jean levend en wel terugziet. Bij 0’58 wordt het thema triomfantelijk herhaald. Langzaam maar zeker komen echter ook de meer duistere kantjes naar boven (bijvoorbeeld bij 1’28 en 1’37). De muziek waarschuwt dat er iets niet pluis is…
En yep, op harde, apocalyptische tonen (1’54) haalt Dark Phoenix de bovenhand en Cyclops is het eerste slachtoffer van haar vernietigende woede.
(06) Examining Jean
Synths en koperblazers brengen een variant op het A-deel van het hoofdthema. De muziek wordt al snel donker, vol effecten en zinderende synths, strijkers en ook zelfs tintelende belletjes. Creepy onderscore.
Vanaf 0’58 komt een korte opwelling die toch onderscore blijft en overgaat in…
(07) Dark Phoenix
Zacht koor, strijkers en opnieuw belletjes scheppen een afwachtende sfeer. X vertelt Logan over Jean’s gevaarlijke alter-ego, Dark Phoenix.
(08) Angel’s Cure
Houtblazers, harp, strijkers, … Allemaal “zachte” instrumenten die toch een griezelige sfeer weten te scheppen (een beetje à la “Birth of the Twins” uit Revenge of the Sith).
Vanaf 0’32 volgen onrustige strijkers. Angel, zoon (met engelenvleugels – toen ik klein was, wou ik er altijd zulke hebben!!) van de wetenschapper die het “geneesmiddel” tegen mutanten heeft ontwikkeld, is het eerste proefkonijn. De jongen begint echter meer en meer te twijfelen en te panikeren (effecten, strijkers, een hartslag-percussie die steeds sneller gaat) tot hij losbreekt (“zijn vleugels spreidt”), met aanzetten tot het A-deel van het cure-thema (1’38). Angel neemt afscheid van zijn vader, springt uit het raam en vliegt zijn vrijheid tegemoet. Het cure-thema of freedomthema (hier misschien eerder dat – vrijheid om te kiezen wie je bent: mutant of niet), klinkt triomfantelijk. We horen zowel het A-deel (2’00) als het B-deel (2’10). Een fluit en strijkers herhalen nog even het A-deel.
(09) Jean and Logan
Een mooi en duister stukje.
Gelaagde strijkers en houtblazers klinken zowel onschuldig als toch ook afwachtend. Na een korte “bang” (0’20 – met harp!) blijven enkel de aanhoudende, afwachtende strijkers over.
Daarboven begint een vrouwenkoor zacht het Dark Phoenix-thema te neuriën, vanaf 0’49 ook bijgestaan door strijkers en effecten. Logan wordt dieper en dieper in de duistere verleiding van Dark Phoenix gezogen. Het thema wordt verder in variaties uitgewerkt (1’10).
De track gaat over in…
(10) Dark Phoenix Awakens
De passie groeit, maar ook Dark Phoenix steekt weer de kop op. Bij 0’34 wordt de sfeer ruw verbroken door een harde, dissonante climax. Logan begint te beseffen dat er iets scheelt met Jean.
De rest van de track is vooral onderscore: strijkers, hartslag-percussie, en ook weer de harp. Van romantiek is er geen sprake meer…
(11) Rejection is Never Easy
Logan probeert zich uit Dark Phoenix’s verleiding los te trekken. De muziek wordt indringender (nu ook met koor, lage strijkers en koperblazers. Bij 0’52 klinkt een plotse, dissonante opflakkering, gevolgd door korte, harde, apocalyptische (hier is het weer!) muziek. Dark Phoenix “ontsnapt” uit de school.
(12) Magneto Plots
Het Magneto-thema en de militaire percussie openen de track.
Vanaf 0’27 brengen diepe koperblazers het thema van Dark Phoenix, die een belangrijke rol zal spelen in Magneto’s plannen.
De track bestaat voornamelijk uit zinderende onderscore (strijkers, koperblazers, af en toe koor en percussie) met soms een opflakkering.
Bij 1’56 wordt het Magneto-Thema nog even kort herhaald. De track gaat over in…
(13) Entering the House
Koor, synths en effecten scheppen een onaardse, “Dark Wizard” sfeer.
Vanaf 0’40 begint het koor zacht “Dies irae, dies illa” te declameren (ook verder op de cd zal het nog te horen zijn). Bij 1’14 wordt de basis van de volgende track gegeven…
(14) Dark Phoenix’s Tragedy
De volgende twee tracks vormen eigenlijk één geheel (en mijn persoonlijke hoogtepunt van het album). Harde percussie (0’40 – komt ook nog terug in latere tracks), snerpende koperblazers, strijkers, … een heerlijke mix zonder dat de basismelodie wordt overschaduwd.
Vanaf 1’18 zetten de strijkers op bijna Oosterse wijze het Dark Phoenix-thema in. Phoenix heeft volledige controle over Jean, met dramatische gevolgen.
Bij 2’05 wordt het thema nog sterker herhaald en dramatisch verder uitgewerkt, met veel koperblazers, strijkers en sterke percussie. Op zijn hoogtepunt gaat het over in…
(15) Farewell to X
Waarom in godsnaam hier die splitsing met de vorige track? Vooral jammer omdat zo de muziek een deel van haar kracht verliest.
Als je de titel bekijkt, kun je wel al raden wat hier gebeurt.
Het koor klinkt eerder “verlossend” en – euh- hemels. Het stopt abrupt.
(16) The Funeral
Lage strijkers brengen traag (en beschuldigend?) het Dark Phoenix-thema.
Rond 0’45 horen we kort het A-deel van het Freedomthema (komt Angel hier aan op de school? Of is dit eerder een verwijzing naar de tol die de strijd voor vrijheid heeft geëist?).
Bij 1’08 zetten strijkers het begrafenisthema in (eigenlijk een variant van het hoofdthema). Het is een mooie, diepe melodie, knap afgewerkt. Ze klinkt niet alleen droevig en statig, maar ook hoopvol. Ondanks de dood van Professor X, willen de X-Men zijn werk voortzetten…
(17) Skating on the Pond
Een laatste, luchtige adempauze voor het grote geweld losbarst. Harp en strijkers zorgen voor een mooie basis, waarop vanaf 0’21 een houtblazer het A-deel van het Freedomthema brengt. Bij 0’59 wordt het thema triestig herhaald. (Rogue ziet haar vriendje met iemand anders schaatsen en twijfelt om de ‘cure’ te nemen). De track gaat over in…
(18) Cure Wars
Aangehouden strijkers, percussie, koperblazers, weer de hele mix om spanning te scheppen. Na een dissonant crescendo, kondigt de militaire percussie Magneto’s aanwezigheid aan, en ja hoor, vanaf 0’58 brengen strijkers zijn thema, dat wordt gevolgd door meer onderscore.
Bij 1’45 wordt het thema erg mooi verder uitgewerkt. Ik weet niet goed wat hier precies gebeurt. Pyro die de boel in de fik schiet?
Vanaf 2’21 brengen strijkers emotioneel het Freedomthema (Rogue komt toe op de plaats waar ze zich kan laten “genezen”). Na een kort, dramatisch klinkend crescendo leiden de strijkers de track uit.
(19) Fight in the Woods
Een duister begin met strijkers, harde koperblazers en metaalachtige percussie.
Vanaf 0’31 zijn er duidelijk synths te horen waarop dan rond 0’37 een energieke versie van het Magneto-thema wordt gespeeld. (Magneto die de meute opjut?). Hierop volgt een snelle onderscore (met gejaagde strijkers).
Vanaf 1’10 klinkt het A-deel van het hoofdthema, gevolgd rond 1’20 door het B-deel (Wolverine die achter Jean loopt?).
Bij 1’39 brengen strijkers mooi en bijna triomfantelijk het Dark Phoenix-thema, dat heel zacht wordt uitgewerkt (bijna als een liefdesthema).
Het gevaar is echter niet geweken. Wolverine wordt onderschept door Magneto en na een korte babbel, “zendt” Magneto hem weg (de dissonante climax – 2’53).
De track loopt over in…
(20) St Lupus Day
Strijkers en militaire percussie waar rond 0’20 een variatie op het hoofdthema (A-deel) wordt gespeeld. Strijkers spelen vervolgens de basis van het B-deel.
Bij 1’10 klinkt triestig het A-deel van het freedomthema (wat gebeurt hier? Rogue die nog steeds twijfelt?).
Vanaf 1’48 komt de spanning en actie terug, met een stukje dat ook in Track 27 te horen zal zijn en dat hier eindigt in het A-deel van het hoofdthema (2’11) dat kort opflakkert maar snel weer verdwijnt.
Een variatie op het begrafenisthema volgt (2’34): trieste muziek. Ik heb geen idee wat er gebeurt. Iemand?
(21) Building Bridges
Korte spanning. Magneto bezet de Golden Gate Bridge. Opnieuw klinkt de militaire percussie.
Vanaf 0’33 brengen koperblazers triomfantelijk het Magneto-thema in allerlei variaties en uitwerkingen. Het doet me wat denken aan het hoofdthema uit A Touch of Evil.
De track eindigt in een dissonante climax.
(22) Shock and no Oars
Apocalyptisch – dat is de enige manier waarop ik deze muziek kan beschrijven. Oorverdovend hard. Chaotisch en niet echt aangenaam om naar te luisteren.
Bij 0’41 zingt het koor “Dies irea, dies illa, solve saeclum in favilla” (van de Gregoriaanse dodenmis).
Het klinkt naar mijn smaak allemaal te druk, al moet het wel de moeite zijn dit live te zien.
(23) Attack on Alcatraz
Druk, chaotisch, oorverdovend… zo kunnen eigenlijk de meeste volgende tracks ook beschreven worden.
Deze begint nochtans vrij “rustig” maar al snel kondigen de koperblazers ingewikkelder muzikaal geweld aan. Bij 0’19 klinkt kort het Magneto-thema, gevolgd door het B-deel van het hoofdthema. Rond 1’12 kunnen we opnieuw die uitwerking van het Magneto-thema horen,die ook al eerder in “Cure Wars” zat.
Vanaf 1’43 horen we opnieuw de harde percussie-slagen die ook al in “Phoenix’s Tragedy” opdoken, maar hier variaties van het Magneto-thema begeleiden. Magneto en co houden lelijk thuis op Alcatraz (waar Leech wordt gevangen gehouden en het “geneesmiddel” wordt ontwikkeld).
Dringend tijd dus aan de X-men om in te grijpen. En heldhaftig als ze zijn, doen ze dat ook natuurlijk. Vanaf 2’36 kondigt de onderscore hun komst aan en rond 2’45 barst het hoofdthema los met alles erop en eraan.
Magneto (de militaire percussie) geeft zich natuurlijk niet zomaar gewonnen (of de film zou te snel gedaan zijn). Koperblazers herhalen nog even het A-deel van het hoofdthema, maar voor de rest volgt vooral chaotische muziek, met flarden hoofdthema en vooral veel snerpende koperblazers, strijkers en stevige percussie.
De track gaat over in…
(24) Massacre
(Waarom die scheiding??)
Opnieuw “einde van de wereld”-muziek, met hard koor, snelle percussie en de rest van de mix.
Bij 0’15 klinkt zenuwachtig en snel het Magneto-thema. De track loopt over in…
(25) The Battle of the Cure
De nerveuze muziek gaat gewoon verder. Dissonante strijkers en koperblazers, harde percussie, af en toe een themaatje tussen de mix, enfin, je kent het nu ondertussen wel.
Rond 0’52 klinkt ineens een pizzicato. Het is eens een andere manier om tussen al dit geweld spanning weer te geven.
Vanaf 1’34 klinkt het hoofdthema (zowel het A-deel als het B-deel). Het gevecht is volop aan de gang. De harde actie-muziek wordt soms onderbroken door zachtere intermezzo’s die echter niets van de spanning doen verliezen.
Bij 3’26 klinkt ineens een dramatischer stuk (wordt Magneto hier met het “geneesmiddel” gestoken?). De muziek wordt zachter, droeviger.
Vanaf 3’54 maakt ook het Dark Phoenix-thema haar intrede. Alles lijkt goed te eindigen, maar natuurlijk moet er nog iets foutlopen, anders zou de coole Phoenix nog niets op het einde gedaan hebben. Wanneer dus ineens een hele hoop mensen gewapend met het “geneesmiddel” op het toneel verschijnen, begint Dark Phoenix pas goed boos te worden…
(26) Phoenix Rises
Een track die ik ondertussen al ver van buiten ken.
Koor (met het “dies irae”), harde percussie, strijkers, koperblazers, … allemaal erg indrukwekkend (en waarschijnlijk zelfs iets té).
Vanaf 1’08 klinken de eerste aanzetten tot het Phoenix-thema dat dan pas rond 2’27 helemaal losbreekt (compleet met koor! Kippenvel!).
Wolverine probeert Jean te benaderen, maar Dark Phoenix zwaait nu helemaal de plak. Hij moet haar wel doden (alhoewel volgens mij dat “geneesmiddel” ook wel geholpen zou hebben) (3’25 of 3’35?). De muziek klinkt dramatisch maar toch ook triomfantelijk (vind ik). De strijd is gestreden. Langzaam wordt de sfeer meer integer; de overwinning heeft heel wat gekost.
Het nummer gaat over in…
(27) The Last Stand
Nog zo een van mijn favo’s, waarin de belangrijkste thema’s nog eens de revue passeren.
Eerst horen we het begrafenisthema: we nemen (voorgoed?) afscheid van Jean.
Bij 0’47 klinkt het freedomthema: Rogue benadert haar vriendje (ik ben zijn naam kwijt) en maakt duidelijk dat ze het “geneesmiddel” genomen heeft, zodat ze hem eindelijk kan aanraken.
Hierna klinkt opnieuw het begrafenisthema, nu hoopvoller en zelfs triomfantelijker. De school wordt verdergezet, en de mutanten zullen “verder werken aan een betere wereld”.
Vanaf 2’20 horen we een laatste keer het freedomthema (zowel het A- als het B-deel). De vrijheid is herwonnen.
Zachte strijkers beschrijven de overgang naar Magneto die zit te schaken in het park. Bij 3’22 klinkt even kort een spanning (komen zijn magnetische krachten terug?). Maar er is geen tijd om daar verder bij stil te staan, want bij 3’24 is het hoofdthema er al.
Bij 4’27 komen de synths op de voorgrond, met daarop een laag strijkers (zalig stukje!!) waarna dan het Dark Phoenix-thema wordt gespeeld. Een schitterend en sterk einde.
--
X-men: The Last Stand is zeker een aanrader voor elke John Powell-fan, of voor liefhebbers van spetterende actiemuziek en knap uitgewerkte thema’s (ik!). Het is een score die de sfeer van de film en misschien zelfs de hele franchise weet te vatten.
En toch… de vele actiestukken naar het einde toe kunnen op den duur een beetje overbodig beginnen klinken. Er lijkt soms maar geen einde te komen aan de chaos en mensen met gevoelige oortjes zullen niet weten wat hen overkomt. Powell is enthousiast, misschien zelfs té.
Ach, voor mijn part is het hem vergeven. Ik kijk vol spanning uit naar zijn volgende actie-superheld-fantasy-score…