The Dark Crystal

Dit is de zestiende recensie uit de Trevor Jones serie.

Vorige: Runaway Train
Volgende: Mississippi Burning

De Amerikaanse film The Dark Crystal is een poppenfilm voor volwassenen van Jim Henson en Frank Oz, die beiden de regie in handen hadden. Jim Henson's bedrijf, bekend van o.a. de Muppets, produceerde de film ook. De film brengt een veel donkerder verhaal dan normaal gesproken met Henson's poppen. De bedoeling was dan ook om de film vooral op volwassenen te richten. Veel van de ideeën voor de landschappen en poppen kwamen van ontwerper en illustrator Brian Froud, die later nog weer met Henson zou samenwerken in de fantasyfilm Labyrinth. De film is redelijk ontvangen, vooral vanwege de special effects en de manier waarop de poppen tot beweging kwamen, wat voor 1982 behoorlijk vooruitstrevend was. De film was ook redelijk succesvol in de bioscopen en heeft zelfs de cult-status bereikt.
Het verhaal draait om de jonge gelfling Jen, die de opdracht krijgt om een scherf van een kristal te zoeken. Toen die scherf uit het kristal brak ontstonden de boosaardige Skeksis en de vriendelijke Mystics. Die laatsten namen Jen op in hun midden nadat zijn familie was vermoord. Als het Jen niet lukt om de scherf te vinden en het kristal te helen, zullen de Skeksis alle macht krijgen. Maar de Skeksis komen erachter dat Jen de scherf zoekt en zullen alles doen om te verhinderen dat hij die vindt...

De score bij deze film is van Trevor Jones, die voor dit donkere verhaal ook een nogal donkere score componeerde. Aanvankelijk wilde Jones een score die dichter bij de fantasywereld van het verhaal zou liggen. Daarvoor wilde hij een combinatie van allerlei instrumenten en elektronische geluiden en muziek uitproberen. Maar de producers wilden de muziek dichter bij het publiek van de film houden. Daarom is toch gekozen voor een meer orkestrale score.

Deze recensie gaat over het 'Complete Score' album, dat uit twee delen bestaat. Het eerste deel is de volledige Original score.
Zie The Dark Crystal voor een recensie van de Original Score.
Onderstaande gaat vooral over het tweede deel van dit 'Complete Score' album, maar geeft tegelijk uiteraard ook een meer algemene beschrijving van de muziek.

Jones heeft een score gecomponeerd die vooral de spanning in de film en het verhaal versterkt. Daarbij ging hij allerlei speciale effecten niet uit de weg, want de verschillende tracks zijn regelmatig voorzien van allerlei vreemdsoortige geluiden en effecten. Dat geeft vaak een wat magische kleuring aan de muziek, maar evenzo vaak versterkt het juist de spanning of zorgt het voor creepy momenten. Toch klinken sommige tracks best wel sprookjesachtig, zonder overigens zoetig te zijn, maar dat zijn uitzonderingen.
Die magische kleuring verzorgt Jones met allerlei verschillende instrumenten, zoals harp of fluit-riedeltjes, zoals in 'Gelflings Meet' of door chimes of verlopende gitaarklanken, of zelfs het geluid van een zingende zaag. Maar de magie komt niet alleen van akoestische instrumenten, want veel magische geluiden komen uit de elektronische trukendoos, met waterige geluiden of vervormde keyboardklanken, maar ook vogels en andere natuurgeluiden komen voorbij. Ook een vrouwenstem wordt soms ingezet als sprookjesachtig instrument.

Het grootste deel van de score bestaat uit spanningsmuziek, die meestal duidelijk minder aansprekend is. Veel van deze muziek is nogal complex en grimmig gecomponeerd, maar wordt voor de film hoog gewaardeerd, omdat het goed past bij een poppenfilm voor volwassenen en het idee heerst dat daarbij juist grimmige en grillige muziek gepast is.
Veel van die spanningsmuziek is orkestraal gecomponeerd, maar hangt vaak tegen de dissonantie aan of klinkt zelfs erg chaotisch en heftig. Daarbij heeft deze muziek vaak nauwelijks enige melodie, waardoor het vooral een lange aaneenschakeling is van grimmige en grillige klanken, die niet of vrijwel niet aanspreken en vooral lastig in het gehoor liggen.

Dan is er ook muziek die nogal komisch aandoet. Zo is de eerste 'Skeksis Feast'-track zo gecomponeerd alsof ze dronken zijn en verdwaasd rondlopen. De muziek doet nogal traag en schommelig aan. In de tweede 'Skeksis Feast'-track loopt de spanning overigens weer op.
Een flink aantal tracks is op een wat volkse manier gecomponeerd. Dat begint al met 'Jen Plays his Pipes', waarin alleen solo blokfluitmuziek te horen is, maar die stijl komt in diverse andere tracks terug, zoals in 'Pod Party', waarin zelfs een kazoo te horen is.
Een van de weinige echt mooie tracks is de korte track 'Jen and Kira Love Theme'. Dit is ook een van de weinige tracks waarin een echte melodie gepresenteerd wordt. Deze track is echter veel korter dan die op de Original score, die daardoor veel fraaier is en ook naar een mooie climax loopt, in tegenstelling tot het Love Theme op de tweede CD.

Voor zijn thematiek maakt Jones gebruik van motieven die nauwelijks een echte melodieën zijn. Vooral door de nauwelijks melodieuze spanningsmuziek, die het hoofdbestanddeel van het album beslaat, komen de thema's nauwelijks duidelijk naar voren, waardoor de verschillen niet erg opvallen, ondanks dat de muziek strak gearrangeerd en gedirigeerd is.

Het album sluit af met de langste track van het album, met de hele rij cue-titels 'Gelfling Frightens The Skeksis / The Crystal Made Whole / Mystics And Skeksis / Fuse / Finale And End Credits'. Het eerste deel van de track bestaat vooral uit nogal grillige en heftige spanningsmuziek, maar vanaf pakweg halverwege wordt de muziek harmonieus en krijgen we prachtige orkestrale muziek voorgeschoteld, die daarmee het album erg fraai afsluit.

Kortom, met zijn muziek voor The Dark Crystal heeft Trevor Jones een behoorlijk grimmige score gecomponeerd, met veel donkere en spannende muziek, die veelal erg grillig en complex gecomponeerd is. Veel van die spanningsmuziek is nauwelijks melodieus en vaak nogal chaotisch, waardoor een flink deel van de muziek toch wat lastig in het gehoor ligt. Daarnaast bestaat een deel van de muziek uit volksdeuntjes of andere minder aantrekkelijke stijlen. De meer meeslepende orkestrale stijl, waar Jones om bekend staat, komt maar heel beperkt voor op deze score, en ook de magische of sprookjesachtige muziek spreek maar beperkt aan, waardoor de waardering voor deze Complete Score niet hoger komt dan 58 uit 100 punten.