A Late Quartet

De Amerikaanse film A Late Quartet is geregisseerd door de Israëliër Yaron Zilberman, die tegenwoordig in de VS woont. Het is een van de drie door hem geregisseerde films en eigenlijk zijn speelfilm regiedebuut. Hij heeft deze ook geproduceerd en mede geschreven. De vier acteurs moesten leren hoe ze hun specifieke instrument moesten bespelen tijdens de opnames, terwijl in de film ook muzikanten voorkomen die zichzelf in de film spelen. De film is in de pers erg positief ontvangen en ging op het Toronto Film Festival in première.
Het verhaal draait om een strijkkwartet op weg naar hun 25-jarig jubileum. Maar dan krijgt de cellist van het kwartet, Peter Mitchel (Christopher Walken) te horen dat hij de ziekte van Parkinson heeft, waardoor hij wordt gedwongen te stoppen. Hij besluit nog een keer een concert met de groep te geven. Door die mededeling komen ook bij anderen de nodige frustraties over elkaar naar boven, zoals Robert Gelbart (Philip Seymour Hoffman), die altijd tweede violist is geweest en nu wel een keer verder wil als eerste violist, maar zijn vrouw Juliette (Catherine Keener), die altviool speelt is het niet met hem eens. Dan is daar nog Daniel Lerner (Mark Ivanir), de eerste violist, die tot overmaat van ramp een relatie krijgt met de dochter (Imogen Poots) van Robert en Juliette...

De score voor de film is gecomponeerd door Angelo Badalamenti.
Klassieke muziek speelt in deze film uiteraard een belangrijke rol en er komen dan ook een flink aantal klassiekers voorbij in de film, maar op het soundtrackalbum zijn ze lang niet allemaal opgenomen. Het album is te verdelen in drie stukken. De eerste vijftien tracks zijn de eigenlijke score van Badalamenti. Dan volgen twee aparte stukken en de laatste zeven tracks omvatten de zeven gedeelten van Beethoven's Strijkkwartet nummer 14, Opus 131. Dit is het klassieke stuk die in de film een hoofdrol speelt bij de vier muzikanten van het ensemble.

In de film speelt het strijkkwartet Opus 131 van Beethoven een centrale rol. Dit muziekstuk wordt in de film dan ook door de personages veel gespeeld, juist omdat ze het perfect willen doen. Het is een muziekstuk voor twee violen, een altviool en een cello, zoals ook het ensemble in de film is samengesteld. Dit muziekstuk is voor de film gespeeld door het Brentano String Quartet en is integraal op het album opgenomen in die volledige uitvoering en neemt daarmee meer dan de helft van de muziek op het album in. Dit zijn de laatste zeven tracks op het album, bestaande uit de zeven delen van Beethoven's strijkkwartet, met een speelduur van ongeveer 40 minuten.
Het is een soort kamermuziek, waar je wel een beetje van moet houden. De muziek heeft een wat tragische, droevige kleuring die wordt gespeeld door niet meer dan vier strijkinstrumenten. Dat betekent dat alle variatie uit het arrangement van die vier instrumenten moet komen. De zeven stukken hebben dan ook steeds een ander tempo, wat meehelpt bij die broodnodige variatie.

Angelo Badalamenti heeft zijn score voor de film geënt op deze muziek van Beethoven en ook zijn scoremuziek heeft daardoor die wat droevige, tragische kleuring. In zijn gesprekken met de regisseur gaf deze aan dat de muziek vooral iets van pijn moet verklanken. Dat heeft Badalamenti goed doorgevoerd in z'n muziek, mede omdat hij zich heel erg verbonden voelde met het verhaal. Maar behalve die pijn in de muziek heeft Badalamenti toch ook de toegankelijkheid niet uit het oog verloren.
De eerste vijftien tracks van het album omvatten de scoremuziek van Badalamenti, die voortdurend dezelfde sfeer ademen als het strijkkwartet van Beethoven, maar Badalamenti past meer instrumenten toe, met name houtblazers. Zijn argumentatie om op die manier af te wijken van het idee van het strijkkwartet was dat die houtblazers beter de emoties van de personages konden verklanken, die toch al zo verbonden waren aan de strijkinstrumenten.
Maar op sommige momenten laat Badalamenti ook andere instrumenten horen, zoals percussie in 'A Jog in the Park' en ook een getokkelde gitaar komt regelmatig voorbij in diverse tracks, maar met name in 'Winter Love'. En in 'Premonition' lijkt de muziek wel op die van gewreven wijnglazen, wat een nogal onheilspellend effect heeft.
Dat neemt allemaal niet weg dat de muziek behoorlijk aan de ingetogen kant blijft. En de sfeer van de muziek die van voortdurende melancholie of droefheid, uiteraard passend bij het verhaal in de film, maar niet erg opbeurend om vaak naar te luisteren. De speelduur van de scoretracks beslaat zo'n 28 minuten.

Tussen Badalamenti's scoremuziek en Opus 131 van Beethoven treffen we nog twee heel andere tracks aan. Ze lijken totaal niet te passen bij de muziek van Badalamenti of Beethoven.
De eerste is een stuk van Erich Wolfgang Korngold, in de wereld van de filmmuziek een bekende naam. Deze in 1897 in Moravië geboren componist is een van de grondleggers van de Amerikaanse filmmuziek geworden. Dit muzikale wonderkind schreef al muziek toen hij nog kind was en het muziekstuk dat op deze CD is opgenomen komt uit de zelfs vandaag nog populaire opera 'Die Tote Stadt', die hij al op 23-jarige leeftijd schreef. Het gedeelte dat 'Marietta's Song' heet wordt hier gezongen door de mezzo-sopraan Anne Sofie von Otter, die wordt begeleid door een strijkkwartet, aangevuld met een piano. De zangeres speelt in de film een rolletje als de vrouw van Peter en zingt dan deze prachtige, licht melancholieke aria. De melodie en de wat vollere begeleiding maken van deze song verreweg de mooist van dit album. Uiteraard zal niet iedereen het daarmee eens zijn.
De tweede heel andere track is 'Bulerias del Encuentro'. De song wordt gezongen en op gitaar gespeeld door Cristian Puig en is een soort flamenco-song in die typische Spaanse stijl, waarbij de gitaar op een specifieke manier bespeeld wordt in een combinatie van getokkel en gerasp. Niet helemaal mijn smaak.
Beide tracks samen hebben een speelduur van acht minuten.

Kortom, met het album van A Late Quartet heb je een album die voornamelijk bestaat uit kamermuziek van de wat droeviger soort. Het eerste krappe half uur omvat vijftien tracks van scorecomponist Angelo Badalamenti, die zijn score gecomponeerd heeft in het verlengde van het Strijkkwartet No. 14, Opus 131 van Beethoven. Dat Strijkkwartet van Beethoven is ook in z'n geheel op dit album opgenomen als de laatste zeven tracks en beslaat daarmee het grootste deel van de speelduur. Waar Beethoven's muziek alleen uit de vier strijkers van het kwartet bestaat, heeft Badalamenti dit nog aangevuld met houtblazers en af en toe met wat andere instrumenten. Maar het blijft kamermuziek, dat altijd wat beperkt aandoet, al kan het zeker wel prachtig zijn. Maar hier heeft deze muziek een nogal droevige kleuring en dat moet je wel wat aanspreken. Tussen beide delen zitten nog twee songs, de eerste een prachtige aria uit een opera van Korngold, de tweede een flamenco-song. Voor de waardering van dit album kom ik niet verder dan 71 uit 100 punten, al zal een liefhebber van kamermuziek het allicht veel hoger waarderen.