The Don Is Dead
Intrada Special Collection Volume ISC 454

De Amerikaanse thriller The Don Is Dead is een grimmige maffiafilm, die geregisseerd is door Richard Fleischer (Tora! Tora! Tora!, Soylent Green, Conan the Destroyer). De film is gebaseerd op de gelijknamige roman van Marvin H. Albert. De verwachting om van het enorme succes van The Godfather een graantje mee te pikken of deze zelfs naar de kroon te steken is echter niet gelukt. De critici waren niet erg enthousiast en ook de bioscoopbezoekers niet.
Het verhaal draait om Frank Regalbuto (Robert Forster), wiens criminele vader overlijdt. Hij denkt het maffia-imperium nu over te kunnen nemen, maar andere maffia-families steken daar een stokje voor. Hij wordt gedwongen om zich aan te sluiten bij de clan van Don Angelo DiMorra (Anthony Quinn), die hij dan mogelijk op termijn kan opvolgen. Maar iemand anders weigert dat te accepteren en maakt een plan om Frank en Don Angelo tegen elkaar uit te spelen. Als dat lukt begint er een geweldadige maffia-oorlog...

De muziek bij deze grimmige en geweldadige film is van grootmeester Jerry Goldsmith, die er een evenzo grimmige score voor componeerde. Van die score heeft Intrada in 2020 een officieel album uitgebracht met vrijwel de complete score, opgenomen vanaf de originele banden in een uitstekende kwaliteit.

In veel van zijn scores componeerde Goldsmith een hoofdthema met daarbij de nodige subthema's, maar bij deze film is dat niet zo. Een thema-melodie ontbreekt geheel. Eigenlijk is de sfeer die Goldsmith creëerde het centrale thema.
Om die sfeer neer te zetten heeft Goldsmith vooral gebruik gemaakt van een specifiek geluid of instrument, dat een beetje een soort vibrerend, wat nasaal geluid maakt. Dat geluid komt in meerdere tracks terug, vooral wanneer de spanning moet oplopen, en dat is best vaak. Daarnaast speelt ook de synthesizer een belangrijke rol, waarbij een keyboard een specifieke, vaak heel lage sound speelt. Toch is de score voor verreweg het grootste deel een orkestrale score, waarbij zowel strijkers, houtblazers, koperblazers als percussie een grote rol spelen. In de meeste tracks komen slechts beperkt kunstmatige geluiden voor, terwijl het orkest juist volop wordt ingezet.

Die orkestrale klanken heeft Goldsmith op een nogal grimmige en grillige manier gecomponeerd en georkestreerd. Dat grillige karakter geeft dan ook de spanning aan de muziek die bij de maffia gerelateerde actie in de film hoort. De muziek is heel dynamisch en springt van hoog naar laag, waarbij schelle koperklanken over lage strijkerpulsen worden gezet, en omgekeerd. Maar ook worden die orkestrale geluiden afgewisseld door relatieve stiltes voor of na de storm. Deze grillige stijl is toch wel wat typerend voor Goldsmith's thrillermuziek uit die tijd, met een hoog experimenteel gehalte.

Behalve het grote aandeel spannende en grimmige muziek bevat de score ook de nodige meer ingetogen muziek, zelfs een liefdesthema. Dat liefdesthema is verpakt in de song 'Our Last Night', wat een aangenaam thema is, dat prettig gezongen wordt door Goldsmith's vrouw Carol, die ook de tekst hiervoor schreef. Dit thema komt later op het album nog een keer terug in een instrumentale versie.
Maar ook een aantal andere tracks liggen best aangenaam in het gehoor, waarbij op het album 'No Trouble #1' de eerste is, waarin een getokkelde gitaar en een dwarsfluit op een lieflijke manier samen spelen. In 'A Little Help' spelen dwarsfluit en strijkers prettig samen, terwijl in 'Angie's Home' het juist strijkers en piano zijn, waarna in 'No Trouble #2' de melodie door houtblazers wordt gespeeld, op pizzicato klanken van de violen. Het liefdesthema komt terug in de korte track 'Anything She Wants', terwijl 'Final Meeting' een fraaie combi kent van hobo en klarinet op orkestrale klanken.
In de bonus tracks zit nog een extra versie van het fraaie gezongen liefdesthema als een 'Audition'-versie. De twee daarop volgende en afsluitende tracks zijn een kort en funky stukje en een 'Stinger', een kort tussengeluidje. Beide zijn een paar aardige gimmicks, maar stellen niet veel voor.

Kortom, de muziek voor de maffia-thriller The Don Is Dead is gecomponeerd door grootmeester Jerry Goldsmith in zijn typerende jaren '70 stijl, met korte en grimmige klanken. De muziek is hoofdzakelijk orkestraal, aangevuld met wat elektronische geluiden, waarvan een nasaal soort 'verend' geluid opvallend in de score aanwezig is en steeds terugkomt. De meeste tracks zijn typerende thrillertracks, met vaak kort aangebonden en wat grimmige en grillige muziek van donkere strijkers en kort aanblazen koper. Deze tracks liggen veelal niet erg prettig in het gehoor en zijn wat ongemakkelijk beluisterbaar. Dat geldt dan weer niet voor een aantal tussenliggende tracks, die als een soort rustgevende intermezzo's over het album verdeeld zijn. Met name het liefdesthema is daarbij erg fraai, zelfs wanneer dit in twee versies daarvan gezongen worden door Goldsmith's vrouw. De waardering voor het geheel van dit toch uitgebreide album komt desondanks voor de aangename beluisterbaarheid niet hoger dan 52 uit 100 punten.