Star Trek: The Motion Picture

Misschien gaat er bij u een belletje rinkelen met de vraag van ‘hé er bestaat toch al een ‘special edition soundtrack’?’ en dan zou u gelijk hebben. Helaas is die niet zo toerijkend als deze uitgave, maar beide edities hebben zo hun charme. Maar laten we bij het begin beginnen, in 1979 verschijn de eerste Star Trek bioscoop film en daarmee het soundtrack album. Dan in 1998 verschijn er de zogenaamde 20th Anniversary Collectors’ Edition en nu in 2012 verschijnt er deze gelimiteerde oplage van 10.000 stuks. Laat mij meteen aanvangen met wat ik het meest bedroevende van deze uitgave vind, dan hebben we dat al vast maar achter de rug. De verpakking en omvang van dit project had zonder enige moeite de bonus CD van de 1998 editie kunnen bevatten. Ik, persoonlijk vind dat een enorm gemis. Misschien dat het een rechten kwestie is, dat weet ik niet. Wat ik wel weet is wat er op die bonus CD staat, het namelijk het album ‘Inside Star Trek with Gene Roddenberry’. Een album vol met interviews en gesprek met gasten als Isaak Asimov, Leonard Nimoy, Mark Lenard en bijdrage van Nichelle Nichols. Het is een ‘behinde the scenes’ maar dan op CD en gebracht met de nodige humor en anekdotes. Een ‘must have’ voor elke Star Trek fan, wat mij betreft. Helaas moeten we dat in de 2012 uitgave missen. Maar maakt dat dan deze editie meteen overbodig, nee beslist niet. Je stopt niet drie CD’s vol met materiaal als dat niet van enige waarde (lees: belang) zou zijn geweest.
 
CD 1: The Film Score. (Nr. 1 – 21 + CD 2 Nr. 1 – 3) (Duur: 85 min.)
 
Deze CD bevat in een uitstekende geluidskwaliteit de opname van de muziek voor de film, beginnende met een korte versie van de ‘Overture’ die werd gespeeld in de bioscopen nog voor dat er ook maar een enkel beeld van de film werd vertoont, een traditie die voor al voor grote epische films (zoals Ben Hur) werd gebruikt. Star Trek The Motion Picture was de op één na laatste film die deze traditie (vanuit die traditie) toepaste. Opvallenderwijs moet ik concluderen dat Star Wars, die een jaar eerder verscheen, hoe episch ook daar geen gebruik van maakte. Jerry Goldsmith vroeg arrangist Ian Fraser om zowel lange als korte arrangementen te schrijven van wat later bekend zou worden als ‘Ilia’s Theme’. Over ‘Ilia’s Theme’ gesproken wist u dat Larry Kusik een tekst schreef voor deze melodie. Het nummer, onder de titel ‘A Star Beyond Time’, werd opgenomen door niemand minder dan Shaun Cassidy, helaas werd het nummer slechts uitgebracht op 45 toeren single in Japan. Het werd daar beschikbaar gesteld aan bar’s en discotheken en natuurlijk aan de bioscooptheaters om te draaien als promotie voor de film. Het is niet gemakkelijk om aan een exemplaar van die single te komen en als je er dan eentje hebt gevonden moet men vaak diep in de buidel tasten. Gelukkiger wijs (jammer misschien voor anderen) is het nummer op genomen in deze editie van de soundtrack, op CD 3 nummer 23. De tekst van het nummer heeft heel wat raakvlakken met Gene Roddenberry’s tekst voor het originele ‘Star Trek Theme’, en uiteraard zijn beide een liefdesverklaring.
Waar de 1998 versie als een ‘expaned edition’ gezien kan worden zou deze 2012 versie gezien kunnen worden als een ‘expanded expanded edition’ vaarin de uitgebreide 1998 versie nog eens word uitgebreid.
Deze 2012 editie verenigd opnieuw wat in de 1998 editie uit elkaar werd getrokken, in 1998 werd de muziek voor ‘Main Title’ en ‘Klingon Battle’ 8en dat geldt voor nog een paar stukken) gescheiden terwijl in eerdere (en naar nu blijkt latere) uitgave deze aan elkaar vast zaten. Nu kunnen we daar natuurlijk over vallen of niet, ik ben geen muggenzifter maar vond het een opmerking waard omdat het eigenaardige observatie betreft iets waar geen uitleg voor word gegeven.
Opvallend is dat buiten de muziek die Goldsmith componeerde er ook muziek is die hij niet gecomponeerd heeft, de muziek van Alexander Courage en Fred Streiner vonden op twee plaatsen hun weg naar Goldsmith’s muziek, namelijk in respectievelijk track 9 en 12 van CD 1. In de eerste instantie had Goldsmith de opdracht om geen gebruik te maken van het reeds bestaande Star Trek materiaal van de serie, maar door tijdsnood benaderde Goldsmith zowel Fred Steiner als Alexander Courage om hem te helpen. Uiteindelijk maakte Steiner en Courage een behoorlijk aan stukken voor de film, allemaal gebruik makende van het materiaal van Goldsmith. Maar in opdracht van Goldsmith werd toch Courage thema voor de series her en der (op de juiste plaatsen) in de muziek gewoven. Daarnaast kreeg Goldsmith ook veel medewerking van Craig Huxley. Huxley was verantwoordelijk voor de muzikale geluidseffecten die de muziek van Goldsmith zo kenmerken.

 
CD 2 The Film Score (Nr. 1 – 3)
 
Kennelijk is de muziek voor de film zo omvangrijk dat men niet genoeg had aan 1 CD, op CD 2 gaat de score namelijk verder. Hier kan ik kort over zijn, CD 2 bevat 3 stukken muziek uit de score gezamenlijk goed voor zo’n kleine 13 minuten muziek, dat brengt de totale tijdsscore voor de muziek op zo’n slordige 85 minuten. Is dat dan het enige wat er op CD 2 staat? Nee, ik zou bijna zeggen, nee natuurlijk niet. De CD is opgedeeld in nog 2 andere secties.
 
CD 2: The Unused Early Score (Nr. 4 – 10) (± 21 min.)
 
Een bijzonder kijkje in de muzikale keuken van de componist. We treffen hier de zogenaamde vroege versie aan van een aantal stukken die later hun weg naar de film vonden. De kwaliteit van deze opnamen is excellent gezien dat het eigenlijk alleen maar demo materiaal is. Het klinkt wel iets kaler maar geloof mij wanneer ik zeg dat de diepe passages ook diep klinken. Ik weit de ‘kaalheid’ dan ook alleen maar een suggestie van minder orkest leden of een snelle opname kwaliteit, een andere verklaring heb ik er niet voor. Zitten hier nog specifieke hoogtepunten in, nee dat denk ik niet. Het gezamenlijk hoogtepunt is wat telt hier, niet het individuele.
 
CD 2: The 1979 album (Nr. 11 – 19) (± 40 min.)
 
Tsja het zegt het eigenlijk al, het album zoals uitgegeven in 1979. Dit album bevat eigenlijk iets wat ik in ‘The Film Score’ mis, namelijk ‘Ilia’s Theme’, natuurlijk zit de muziek verwerkt in de stukken maar het stuk zelf ontbreekt. Op de 1998 editie word ‘Ilia’s Theme’ zelfs aangevoerd als de ‘overture’, ik wil dan ook deduceren dat de ‘Overture’ van CD 1 (nr. 1) dan ook een ingekorte versie is van ‘Ilia’s Theme’, misschien moet ik gaan voor het alternatief, ik denk persoonlijk dat ‘Ilia’s Theme’ de commerciële versie van de ‘Overture’ is. De bijsluiter bied hier in geen soelaas, helaas. Ik dien hierbij wel op te merken dat er vele versie van dit thema in omloop zijn, getuig het aantal malen dat het in deze CD-box terug te vinden is, op z’n minst 5 keer zonder de bezongen versie.
Het meest opvallende aan de voetnoten bij de muziek is dat we leren dat voor dit album andere opname gebruikt zijn dan voor de film, zo leren dat Golsmith zelf dirigeerde voor het album (CD 2 nr. 11 ‘Main Title’) maar dat voor de film het dirigeren werd overgelaten aan Lionel Newman (CD 1 nr. 2), daarnaast bevat het de nodige wijzigingen en dat geldt ook voor het er aanvast geplakte ‘Klingon Battle’. We leren ook dat ‘The Enterprise’ (CD 2 nr. 14) het enige stuk is dat gelijk is aan de film versie (CD 1 nr. 5) ten opzichte van het 1979 album. Ik merk daarbij op dat ik een verschil van 3 seconden heb geconstateerd tussen de nummers. (Nit picking only for fun). Vermoedelijk gewoon een editoriale (of is dat editiliële?) vergissing.
 
CD 3: Alternates (Nr. 1 – 16)
 
Voornamelijk alternatieve opname en uitvoeringen van de stukken voor de film. Echt veel informatie kan ik er niet over verstrekken, behalve dan dat nummer 14 ‘The Meld’ hier ineens de filmversie betreft. Ik vraag me af welke versie dan op CD 1 nr. 23 staat. Craig Huxley beschikt over een zeer bijzonder instrument, de ‘blaster beam’, een soort van speciaal geprepareerde gitaar, van aanzienlijke omvang, een beetje zoals je voor de piano muziek van John Cage een speciaal geprepareerde piano nodig zou hebben. Hij is de man achter speciale muzikale geluidseffecten die verweven zitten in de muziek voor diverse Star Trek films beginnende met deze film. Met name de effecten voor Vejur (of V’Ger), in dit stuk komen ze het duidelijkste tot ontwikkeling. Het ontstond per ongeluk, na een opname sessie zat Huxley nog wat Vejur melodieën te pingelen toen iedereen al naar huis was, gelukkig was er nog iemand aanwezig om het op te nemen. Meer van dit instrument is te horen in nummers 18, 19, 20 en 21 van deze CD.
 
CD 3: Additional Music (nr. 17 – 25)
 
Het juweel van deze hele set is misschien de aller, aller eerste opname van het o zo bekende ‘Main Title’, dat wat later de tune zou worden voor Star Trek The Next Generation, het mooie is dat de opmerkingen van de componist dirigent Jerry Goldsmith in de opname zijn blijven zitten, het orkest maakt een fout de muziek stopt, Golsmith geeft wat aanwijzingen de muziek hervat en stopt direct om dat Goldsmith niet duidelijk overkwam op het orkest hij herstelt de fout en vervolgens word het hele stuk weer ingezet. Een bijzondere kijk in de opnamesessies van de muziek voor Star Trek The Motion Picture. Zover ik weet krijgen we nergens in welke Star Trek soundtrack album tot op heden dan ook zo’n bijzonder moment met het grote publiek gedeeld. Nummers 19 t/m 21 zijn ook bijzonder, het zijn de synthesizer geluiden die in de muziek verweven zitten maar dan zonder het orkest. Heel speciaal allemaal.
 
Dan merk ik nog op dat er een jazz/pop disco versie van ‘Main Title’ door Bob James op dit album is terug te vinden even als het reeds eerder genoemde ‘A Star Beyond Time’ door Shaun Cassidy en last but not least een concert versie van ‘Main Title’.
 
Kortom: In één woord ‘uitgebreid’, en dat zou genoeg moeten zijn, maar dat is het niet. Het betreft hier een gelimiteerde oplage van 10.000 exemplaren bordenvol met extra’s en dat zijn ‘niet zomaar extra’s’. Na zo’n 221 minuten van Star Trek The Motion Picture muziek is één ding wel duidelijk tot ‘Star Trek V: The Final Frontier’ wil ik geen Jerry Goldsmith Star Trek tune meer horen, ik heb voorlopig wel even genoeg gehoord. Mijn advies luister in delen, niet in eens. Technisch van zeer goede kwaliteit geheel in de lijn van de overige releases van Star Trek soundtrack re releases, maar net even anders en veel uitgebreider. Een must maar als u de 1998 editie heeft hoeft u zich ook niet te schamen, sterker nog een echte liefhebben moet ze allebei hebben ivm de eerder genoemde bonus CD of u moet de gelukkige einaar zijn van de originele LP. Wat ook bijzonder leuk is aan deze doch wat eenvoudige verpakking zijn de twee ‘easter eggs’ die er in verwerkt zitten. Niet te verwarren met ‘paaseieren’.
 
Tip: Voor wie het ook op zich zal nemen om deze versie in een niet gelimiteerde versie te gaan uitbrengen; verwissel die stukken van CD 1 met die stukken die elders in deze CD-box voorkomen waarbij vermeld staat ‘film version’ en creëer zo wel de soundtrack op CD 1 zoals die in de film voorkwam en het verdient om op CD te verschijnen.