The Shawshank Redemption
Music From The Motion Picture

In 1994 regisseerde Frank Darabont de Amerikaanse film The Shawshank Redemption, nadat hij al jaren bezig was geweest om zijn script te mogen verfilmen. Vele anderen hadden zijn script inmiddels gelezen en waren laaiend enthousiast, maar Darabont wilde de rechten niet verkopen, het was immers zijn eigen droom om te verfilmen. Hij had jaren eerder al het korte verhaal van Stephen King gelezen en zijn script daarop gebaseerd, nadat hij voor een zacht prijsje de rechten van King had gekregen. De film was aanvankelijk geen groot succes, maar kreeg toch de nodige Oscarnominaties en steeg langzaam maar zeker tot de bovenkant van de top 10 van allerbeste films ooit. Terecht, want het is (samen met The Green Mile, ook van Darabont!), een van de meest indrukwekkende films die ik gezien heb.
Het verhaal speelt in de veertiger jaren van de vorige eeuw en draait om Andy Dufresne (Tim Robbins) die onschuldig voor moord op z'n vrouw terecht komt in de Shawshank gevangenis. Daar beseft hij dat hij hier zal moeten overleven, niet alleen fysiek, maar vooral ook psychisch. Omdat hij weet dat dit niet gemakkelijk zal zijn, gaat hij zijn ontsnappingsplan uitwerken. Hij sluit vriendschap met Red (Morgan Freeman) en vraagt om een poster van Rita Hayworth voor aan de muur in wat de komende 20 jaren z'n cel is...

De score voor de film is van Thomas Newman, die door Darabont benaderd is omdat de regisseur een bepaalde muzikale kleuring voor ogen stond. Darabont vond achteraf dat Newman op een perfecte manier de muziek voor zijn film had vormgegeven en terecht een Oscarnominatie heeft gekregen.

De film speelt zich hoofdzakelijk af in de grijze en grauwe wereld van een Amerikaanse gevangenis. Newman wilde die sfeer overbrengen, zonder die te versterken of af te zwakken. Zijn muziek is dan ook duidelijk ondergeschikt aan de film en brengt hooguit accenten aan of kleurt een bepaalde sfeer in bij de scenes. De grijze en grauwe kleur van de film hoor je dan ook gelijk terug in Newman's muziek.
Die muziek is vooral aan de minimalistische kant, met veelvuldig gebruik van solo-instrumenten op een heel beperkte underscore. Ook heeft Newman er voor gekozen om een deel van de muziek elektronisch te produceren om zo bepaalde sfeerklanken goed in de kunnen vullen. De piano speelt in de score een belangrijke rol, evenals solo houtblazers en solo koperblazers, maar strijkers komen slechts beperkt aan bod. Veel door Newman toegepaste instrumenten wijken een heel klein beetje af van de klassieke klankkleur van die instrumenten, of wijken zelfs iets af van de toonhoogte, waardoor een wat ongepolijste klank in de harmonieën ontstaat.

Deze specifieke stijl van Newman was in 1994 erg vernieuwend en zorgde in de wereld van de filmproducenten en filmregisseurs voor een enorme vraag naar Newman's muziek, waarmee Shawshank dan ook echt z'n doorbraak is geworden.
In de wereld van de filmmuziek liefhebbers is dat toch anders. Het vernieuwende spreekt velen erg aan en zij beschouwen Newman's muziek vaak als erg toepasselijk of worden er zelfs diep door geraakt. Maar vele anderen luisteren op een andere manier naar muziek en vinden Newman's muziek vaak te expirimenteel, te improvisorisch of te minimalistisch. En ik hoor bij deze tweede groep.

Dat neemt niet weg dat Newman's muziek voor Shawshank een aantal indrukwekkende tracks bevat. Maar in de film komt die muziek pas aan het eind in volle glorie voor het voetlicht. Op het album van de score zijn dat de beide tracks 'So was Red' en 'End Title'. Ook op de tweede cd komen deze beide tracks in een iets afwijkende versie terug, maar wel even fraai. Beide tracks zijn het absolute hoogtepunt van de score en hakken er emotioneel flink in. Eerder kwam de themamelodie al naar voren in het 'Stoic Theme', maar dan in een wat afwijkende en mineure toonsetting, die de hopeloosheid van het gevangenisleven nog eens moest onderstrepen.
Dat laatste wordt wellicht versterkt door de nogal grijze en grauwe soundscape waaruit de score hoofdzakelijk bestaat. Wat dat betreft begrijp ik heel goed dat de score perfect is voor de film. Maar zoals Newman ook zelf al aangaf, heeft hij niet zoveel met fraai uitgewerkte melodieën en harmonieën, maar werkt hij veel meer op gevoel en improvisatie, waarvoor hij ook het talent van de solisten gebruikt om de goede toonkleur te treffen en perfect het juiste ritme.
Dat gevoel en die improvisatie passen bij een wat meer jazzy kleuring, hoewel Newman's muziek niet erg jazzy klinkt, maar wel die 'feel' heeft. Jazzliefhebbers zullen dan ook eerder kiezen voor een score van Thomas Newman (of Mark Isham) dan bijvoorbeeld Hans Zimmer of Patrick Doyle.

Kortom, met zijn score voor The Shawshank Redemption heeft Thomas Newman naam gemaakt, met een score die perfect bij de film past. Hij illustreert daarmee de grauwheid van het bestaan binnen de muren van de gevangenis, wat goed in zijn nogal minimalistische en wat off-key muziek te horen is. Veel muziek valt dan ook als soundscape te betitelen en is vooral in mineur gecomponeerd. Gevoel en improvisatie zijn belangrijk voor Newman, terwijl melodie en harmonie juist nauwelijks voor hem van belang zijn. Pas aan het eind van de score komen die aspecten duidelijk naar voren in vol orkestrale glorie, die je emotioneel volledig wegblaast. Maar behalve die beide tracks is er slechts beperkt muziek op het dubbelalbum aanwezig die mij als luisteraar, los van de film, aanspreekt. Mijn waardering voor het hele album komt dan ook niet hoger dan 62 uit 100 punten.