Het is Christopher Nolan weer gelukt. Met Inception overtreft hij wederom de torenhoge verwachtingen, en laat hij ons een film zien zoals we er nog nooit een zagen. Met een geweldige cast, een geniaal script en de muziek van Hans Zimmer erbij is Inception een van de beste films van deze eeuw tot nu toe. En dat is ook voor een groot deel te danken aan Hans Zimmer. In zijn derde samenwerking met Christoher Nolan (Batman Begins, The Dark Knight) moet hij het zonder James Newton Howard doen. En dat gaat hem prima af. Hij liet op voorhand al weten dat de score elektronisch zou worden, en zo hebben we hem ook gekregen. Inception is zelfs zo elektronisch dat het je terug doet denken aan scores zoals Blade Runner.
Als geheel is Inception een subtiele, misschien zelfs ietwat minimalistische score. Natuurlijk zijn er, zoals we van Zimmer gewend zijn, uitschieters, maar als we kijken naar de samenwerkingen Nolan-Zimmer is het dit keer een redelijk rustige score geworden. In Half Remembered Dream wordt de toon dan ook meteen gezet. Eerst horen we het pianomotief dat de emotie moet gaan brengen in de film. Het is niet zo speciaal, maar in de film mist het zijn uitwerking niet. Hierna horen we een ander motief, een stuk agressiever. Het is eigenlijk niet meer dan één noot gebracht door uitermate zwaar spelende blazers. Maar die ene noot is dankzij de vele elektronische bewerkingen en lagen zo bewerkt dat deze massaal klinkt, en meer wegheeft van een scheepshoorn dan van een instrument. Het is een hard, indrukwekkende geluid dat effectief de sfeer van de film definieert: Hard, groots en donker. In We Built Our Own World horen we een pulserende bas, gespeeld met het hoofdthema, dat wel wat weg heeft van David Julyan’s muziek voor The Prestige (ook van Nolan). Het wordt gebracht door blazers, en ver op de achtergrond is die scheepshoorn soms te horen. Een klein minimalistisch meesterwerkje. In Dream is Collapsing horen we de Zimmer die we kennen. Het actiethema van Inception is zo simpel dat het geniaal is. Een elektronische gitaar, zware blazers, waaronder wederom die ene noot, en dan het ritmische strijkspel dat ongekend veel spanning opwekt. Een krachtig en intens actiestuk dat zowel met als zonder beelden erg dramatisch, maar ook prachtig klinkt.
Met kalm, doch dreigend blaasspel en Cobb’s thema gespeeld door strijkers lijkt Radical Notion een kalme track te worden. Maar de synthbeat die er steeds doorheen klinkt bouwt echter steeds meer naar een climax toe. De strijkers spelen mee in het ritme van de synthbeat, iets wat in de hedendaagse popmuziek steeds populairder wordt, en nu dankzij Zimmer ook in filmmuziek gebruikt zal worden. De spanning loopt steeds hoger op doordat de muziek gewoonweg steeds harder klinkt, en het scheepshoorn thema er snoeihard doorheen komt knallen. Fenomenaal. In Old Souls gaat Zimmer een beetje de kant op die we in Angels and Demons van hem hoorden. Lange noten van synthesizers, en hier en daar een vlaag van strijkwerk er doorheen, en ik zou zelfs zweren dat de trompetsolo uit American Gangster voorbij komt. En dan horen we de door Zimmer ingehuurde Johnny Marr, gitarist van de invloedrijke jaren-80 rockband The Smiths. Zimmer zit aan de grens van overproducing met deze track, maar het zijn de kleine subtiliteiten die de track stiekem ergens heel goed maken. Je kan niet stoppen met luisteren. Later komen er steeds meer sound effects bij, maar in plaats van irritatie opwekken maken zij de track echter alleen maar beter. Zimmer profileert zichzelf hier als een meester in het verwerken van geluiden in muziek. Alles klopt er gewoon aan. De track wordt richting het einde zwaar, en opnieuw horen we de strijkers en de bas ritmisch op elkaar reageren.
Na het zien van de film zou men verwachten 528491 een actietrack zou zijn, maar dat is het niet. Zimmer importeert letterlijk enkele passages uit Batman Begins en Angels and Demons, en mixed deze door elkaar en voegt er hier en daar wat aan toe. Niet het hoogtepunt van creativiteit, zij het niet dat die kleine extra toevoegingen ook echt toevoegingen zijn. We horen een opzwepend muziekstuk, met puik strijkwerk en opnieuw dat intense, massale geluid als een scheepshoorn. Het is allemaal groots, maar actiemuziek zou ik het niet durven noemen. Mombasa (de tweede stad in Kenia) is wel een actiestuk, en nog wel een die velen zal doen denken aan Zimmer ten tijde van Backdraft. Bliksemsnel slagspel opent de track, en als hier later een prachtig geconstrueerde beat bij komt, en de blazers zich er tussen in mengen is de heerlijke chaos zoals we dat van Zimmer kennen compleet. De synthesizers mengen zich er tussen in, en creëren een uiterst apart geluid dat als een leidraad de track ondersteund. Voeg er dan nog wat flitsende strijkers aan toe en de mix is compleet. Een van Zimmer’s beste actietracks ooit.
One Simple Idea is dan weer de rust zelve. We horen Cobb’s thema, samen met de elektrische gitaar. De blazers komen richting het einde van de track steeds harder naar voren. Dream within a Dream had beter opgesplitst kunnen worden in twee tracks, maar dat erbuiten gehouden is het een meesterlijke track. Een ritmisch en aanstekelijk ritme gemaakt door strijkers, een elektrische gitaar en percussie, en dan is daar eindelijk weer dat meesterlijke actiethema dat we eerder in Dream is Collapsing hoorden. Het is precies op het tempo van de bas gespeeld, zodat Zimmer het maximale uit de spanning van het slagspel kan halen. De actie eindigt echter redelijk snel, veel te snel, en hier had de track moeten worden gescheiden. Wat hierna komt is een iets epischere versie Cobb’s thema dat op enkele punten de blazers toelaat om harder uit te halen, en de strijkers spelen indringend op die pauzes in.
Wating for a Train is de langste track van de score, en ook de meest emotionele en meest complexe. We herkennen Marr’s hand op de elektrische gitaar en de lange halen van de synths uit Old Souls. De geluidseffecten zijn precies op de goede punten ingezet, waardoor ze wederom ook echt iets toevoegen deze keer. De track is echter veel te lang, en stort na de derde minuut in, om zich bij de zesde minuut compleet te herpakken. Iets waarop ik stiekem hoopte hoor ik mijn boxen uitkomen. Hans Zimmer’s strijkspel heeft en hele aparte sound, meestal omdat de cello’s vele malen met de computer bewerkt worden. Ik weet niet wat Zimmer er precies mee doet, maar het is in ieder geval prachtig. Eerder hoorden we soortgelijke muziek in Am I not Merciful? van Gladiator en Watch the World Burn, een van de sterkste tracks van The Dark Knight. We horen diezelfde strijkers op precies dezelfde hoogte als eerder genoemden gestemd, en het resultaat is dat de laatste minuten van Waiting for a Train fenomenaal zijn. Ook de toevoeging van Charles Dumont’s/Edith Piaf’s Non je Regrette Rien is effectief, alhoewel men eerst de film moet zien om dit überhaupt te snappen. Paradox is de rustigste track van de score en begint ietwat saai. Het emotionele, ingetogen strijkspel dat al snel invalt is dan wel weer erg mooi. Time is dan de kers op de taart. Het hoofdthema van Inception, gedurende de score op een bewerkte piano gespeeld, bouwt prachtig op, iedere keer een noot lager of hoger, maar onmiskenbaar neemt de volheid ervan toe. Een thema dat misschien niet zo heel speciaal is, maar in deze stijl toch wel kippenvel geeft.
Inception is niet zomaar een film, en de score is eveneens niet de eerste de beste score om zomaar even op te zetten. Allereerst moet gezegd worden dat de muziek zijn doel dient, en de film op perfecte wijze begeleid. De dromerige Sci-Fi wereld die Nolan heeft gemaakt, en waarin alles mogelijk is had geen betere score kunnen krijgen. Want de score van Inception doet alles wat zij moet doen. De dromerige toestand wordt perfect hoorbaar gemaakt door de pulserende beats, langgerekte synths en de geluidseffecten. Hans Zimmer zet zichzelf trouwens neer als iemand die geluidseffecten als de beste in muziek kan verwerken. Niemand kan dit vandaag de dag beter. Ook de actie is prima in orde: popinvloeden en epische klinkende strijkers blijven een ijzersterke combinatie. Toch zal Inception niet iedereen meteen kunnen behagen. Er is veel geduld voor nodig om ieder detail van de score op te merken en op die manier de ware schoonheid van deze score in te zien. Bovendien is het een gitzwarte score, en is er weinig emotie in te bekennen. Inception is een harde, complexe maar o zo mooie score.