Brideshead Revisited

Tussen de eindejaarsblockbusters van 2008 zaten zoals gewoonlijk alweer een heleboel kleine pareltjes die haast onopgemerkt hun intrede in de Belgische en Nederlandse zalen deden. Eén van die producties is “Brideshead Revisited”, een bewerking van Evelyn Waughs klassieker en een verfilming van de BBC-serie met dezelfde titel uit de jaren ’80. In de linernotes van de soundtrack verhaalt regisseur Jeremy Brock de vele problemen die hij ondervond om de lange novelle om te vormen tot een twee-en-een-half uur durende speelfilm die geen afbreuk deed aan de hoge kwaliteit van de televisieserie. De film en het boek vertellen het verhaal van Charles Ryder, een jongeman uit de Britse middenklasse die binnendringt in het leven van een aristocratische familie die zijn intrek op het domein van Brideshead hebben genomen. Al vlug ontstaat er een bevreemdende driehoekrelatie tussen Charles en broer en zus Sebastian (schitterend vertolt door Ben Whishaw uit 'Perfume: a story of a murderer') en Julia. Aangemoedigd door hun feministische moeder (die uitstekend wordt vertolkt door Emma Thompson in haar zoveelste karakterrol) proberen de drie jongelingen zich doorheen hun bekommeringen en belemmeringen te worstelen wanneer ze worden geconfronteerd met het religieuze fundamentalisme en de sociale etiquette die hen wordt opgedrongen door de leidende Britse upperclass. Hun spirituele, haast eigentijdse en individualistische zoektocht leidt de drie vrienden naar Venetië waar de poppen pas echt aan het dansen gaan. Charles probeert hopeloos de acceptatie van de aristocratie af te dwingen terwijl Sebastian en Julia eerder willen vluchten uit de enge ideeënwereld van hun klasse.

Voor de muziek van “Brideshead Revisited” werd gekozen voor de Schotse componist Adrian Johnston. Johnstons carrière begon bij de stille film waarvoor hij hedendaagse muziek voorzag op diverse grote en kleine festivals in Groot-Brittannië. Na een periode de muziek te hebben verzorgd voor toneelstukken van de Royal National Theatre en The Royal Shakespeare Company, legde Johnston zich vanaf 1996 toe op het componeren van filmmuziek. Zijn bekendste werk bestaat uit de score voor “Jude” van regisseur Michael Winterbottom en “Becoming Jane” van regisseur Julian Jarrold. Voor de soundtrack van “Brideshead Revisited” kon Johnston rekenen op de virtuositeit van de BBC Philharmonic die onder leiding van Terry Davies vanuit Manchester opereert. Davies en Johnston orkestreerden samen met David Firman de muziek en benutten hiervoor het rijke klankenpalet van het filharmonisch orkest op een uitmuntende manier. De occasionele solo voor piano, cello of klarinet wordt vlot afgewisseld met dromerige, lang uitgesponnen en melodieuze passages voor het orkest.

Voor de score schreef Johnston een aantal thema’s die frequent doorheen de composities zitten verweven. Vooreerst is er het thema voor Sebastian. Een solo piano drijft een lustige en vlotte melodie voort die heel herkenbaar is. Het thema opent op een erg klassieke manier de cd en komt in allerlei variaties terug. In “Guilt” wordt de piano vlot vervangen door het volledige orkest en krijgt het thema een grandioze en luide reprise in mineur. Erg knap! Het thema van Sebastian treed vaak samen met het thema voor Charles en vormt vooral later in de soundtrack enkele knappe passages om de vingers bij af te likken. Een derde thema vormt het “Memory”-thema dat donkerder van karakter is en op vele sleutelmomenten van verandering in de film wordt gespeeld. De piano, de strijkers en een knappe hobo vormen de drijfveren van dit aangrijpende thema. De Franse hoorn ten slotte zorgt voor een beklijvende, oncomfortabele sfeer. Het biedt Johnston alleszins de kans om uit te blinken in een zorgvuldige maar erg moeilijke compositie. Wanneer de cast naar Venetië verhuist, komen de voornoemde thema’s samen. Johnston voegt er naar eigen zeggen een Mediterrane sfeer aan toe die terug is te vinden in cues als “Venice” en “Carnival”. Ten slotte poneert de componist ook nog een duister en zwaar thema in “Rex” waar de strijkers vrijspel krijgen en een dramatisch en geladen melodie spelen.

Het thema van “Rex” staat in schril contrast met het feeërieke en bruisende “Oxford”. De cello start op virtuoze manier deze track die me wat doet denken aan de cello suites van Bach. Het samenspel van de solo cello en het orkest is bloedmooi en is zeker één van de hoogtepunten van deze soundtrack. “A Crock of Gold” verenigt dan weer het thema voor Charles en Sebastian in een ietwat terneergeslagen compositie voor piano en orkest. Ook “Arcadia” en “Gravely Injured” zijn levendige en heerlijke orkestrale cues met groot uitgesponnen thematiek en vakmanschap van de BBC Philharmonic. Ten slotte biedt het “Faith”-thema dan weer low-key en duistere muziek aan die de religieuze druk en verachting voor de drie vrienden benadrukt. Let vooral op de mooie harppassage en de knappe toevoeging van het thema voor Charles die naadloos in de dreigende compositie werd ingebouwd. Helemaal anders en daarom wat raar is “Wise Old Wine” waar de melodie van klassiek naar folk-achtig verandert en een akoestische gitaar en een fiddle vrolijk tokkelend drie minuten ware intimiteit veroorzaken. Wanneer de jongeren Venetië binnenvaren, krijgen de thema’s de allure van een John Barry score mee. De romantische, Barokke en Renaissancistische omgeving sluipt in de muziek met indrukwekkende passages voor de strijkers en het koper. De erg klassiek aandoende composities zijn groots en zitten vol tierlantijntjes. Toch verliest Johnston zijn thematiek niet uit het oog. Zo is “The Lido” een heerlijke reprise van het thema voor Sebastian in ware Romantiekstijl.

Tot aan de feestelijke en prachtige “Desire”-cue – met een meer dan prachtige incorporatie van het Charles en Sebastian thema - klinkt de muziek vol verwondering en verbazing. Echter vanaf de spanningen oplopen, komen de eerste donkere passages in de score geslopen. De orkestraties schiften van de heldere piano noten naar de donkere regionen van de lage strijkers en bassen. “Contra Mundum” opent deze reeks van triestige en duistere composities waarbij de piano enkel wordt herleid tot een echo van een lang vervlogen jeugd. De piano verlaagt uiteindelijk een octaaf en verliest haar speelsheid en jeugdigheid. Wat volgt zijn knappe elegieën, treurige interludes voor piano en cello. “Between Dreaming and Waking” is één van die erg virtuoze en dramatische passages die je kippenvel bezorgen. “Orphans in the Storm” is dan weer de onrustige variant van het thema voor Sebastian met een vlugge, rollende piano en een knappe solo voor de cello die helaas veel te vlug stopt. “The End of our Day” is de meest minimalistische cue en doet denken aan de donkere passages van Chopin. De mooie ritmiek is verdwenen en moeilijke, eerder ontoegankelijke muziek vormt nu de hoofdmoot van de score met weinig of geen thematische progressie. Gelukkig is er een sprankeltje hoop te ontdekken in “A Small Red Flame”, een laatste hoogtepunt van deze soundtrack. De soundtrack sluit af met een innemende reprise en variatie op het Sebastian-thema en eindigt zo op een hoopvolle en knappe manier een heel geslaagd album af.

“Brideshead Revisited” is zonder twijfel één van de beste soundtracks van 2008. Het is dan ook jammer dan het label Chandos het album niet echt op grote schaal distribueert. Zodoende zullen vele filmmuziekliefhebbers dit pareltje missen. De score is geschoeid op een heel klassieke leest. Als je al in de wolken was met scores als “Pride and Prejudice” en “Atonement” van Dario Marianelli of “Sense and Sensibility” van Patrick Doyle, zul je van deze score zeker genieten. Meer nog, deze “Brideshead Revisited” staat nog een stapje hoger. De score is schitterend met knappe thema’s, overvloedige variaties met adembenemende orkestraties en heerlijke piano- en cellosolo’s. Als dit alles je het water in de mond laat krijgen, dan is deze cd helemaal voor jou bestemd. Filmliefhebbers en klassieke muziek kenners, ren naar je dichtbijzijnste platenwinkel en koop deze soundtrack! Je zult het je niet beklagen. Voor iedereen die liever moderne en met synthesizer en drumloops doorspekte scores hoort, vermijdt deze uitgave beter dan als de pest. De soundtrack komt in een erg knappe verpakking, vol informatie en mooie foto’s en dit alles gedrukt op glanzend en hard papier. “Brideshead Revisited” laat je driekwartier kwaliteitvol genieten. Jammer genoeg gemist door de vele prijzenjury’s zoals de Academy Award en de Golden Globes. Het is elke keer een plezier om zo’n hoogstaande kwaliteit te mogen beluisteren! Daarom een welverdiende 10 op 10.