Standard Operating Procedure

Filmcomponisten krijgen niet alle dagen de kans om voor documentaire te componeren. Vaak zijn de budgetten voor docu’s niet zo toereikend om een A-list composer te engageren. Regisseur Errol Morris slaagde daar blijkbaar wel in en bleek al geruime tijd te willen samenwerken met componist Danny Elfman. Deze wens bleek wederzijds want Elfman wilde wat graag muziek schrijven voor deze docu. Muziek voor documentaires als deze, die politiek getint zijn resulteren over het algemeen in minimale underscore, source-muziek en hier en daar een song. Zelden volstaat het om er een CD-release aan te verslijten. Verwachtingen waren er dus niet, dus dat maakt de verrassing te ontdekken dat dit een pareltje is des te groter!

Zoals iedere componist is ook Elfman steeds op zoek naar een persoonlijke evolutie in zijn werk. Recent resulteerde dat toch vaak in erg lastige scores – zoals bijvoorbeeld ‘The Kingdom’ - waarbij je niet snel geneigd bent deze te herbeluisteren, laat staan ze te kopen. Maar voor ‘S.O.P.’ keert Elfman terug naar de stijl waarvoor hij zo geliefd is en verrijkt deze met zijn meer hedendaagse manier van componeren. Het resultaat is even aangrijpend als verrassend, sterk melodieus maar steeds met de Elfmanesque duistere magie.

Het hoofdthema is één van de beste die ik in een hele tijd heb gehoord. Het zet direct de toon en klinkt bij momenten als iets wat James Newton Howard zou schrijven hiervoor. Dat de componist een mijmerende piano met veel reverb aanvoert zet deze referentie zeker kracht bij.
Iedere score is gebaat met een goed hoofdthema. Dat Elfman hier een erg sterk hoofdthema componeerde bewijzen de vlotte variaties en vele muzikale gedaantes door de componinst met veel passie geschreven. Ook de andere thema’s die volgen na de openingstrack zijn stuk voor stuk indrukwekkend te noemen. ‘The Infamous Pyramid’ is een sinister stukje muziek waarin Elfman zijn o zo herkenbare celesta combineert met strijkers die met open snaren een verlammende sfeer neerzetten. Toch blijft Elfman zeer trouw aan het melodisch karakter van het geheel. In ‘Photos’ laat Elfman synthesizers fonkelen met een streepje digitaal koor dat wederom verraadt wie deze muziek schreef. De strijkers ondersteunen het geheel al met vinnige en dynamische ritmische figuren. Erg filmisch en tot de verbeelding sprekend. Ook ‘Dogs’ spreekt direct aan en is één van dé hoogtepunten van het album. Een ritmische sample is de leidraad en de componist bouwt een erg ritmische en orkestrale compositie op rond dit gegeven. Dat Elfman respect heeft voor het kleinste detail is hier ook te horen. Zonder meer impressionant!

Elfman blijft de toon zetten en wisselt in ‘the wolf’ nog eens af met geraffineerde synthesizer sferen. ‘Main Titles: vacation in Iraq’ ligt volledig in de lijn van de andere composities. Ritmisch, melodisch, dreigend en allemaal kaderend in een vreemdsoortige schoonheid.Ook in zijn instrumentenkeuze varieert Elfman opvallend kleurrijk. Of het nu een klarinet (track 3), een solo viool (track 4) of een saxofoon (tevens track 3) betreft, allemaal dragen ze bij tot de rijke muzikale pracht van S.O.P. De digitale opsmuk is voor eens geen jammerlijke keuze maar maakt de score net nog gevarieerder en geeft sommige orkestrale cue’s net meer diepgang. Op bepaalde vlakken voelt de muziek minimalistisch aan door de ostinato’s en zijn er wel degelijk referenties naar Philip Glass. Dat impliceert dat Elfman hier een meer ‘serieuze’ kant van zich laat horen. Een kant die hij hopelijk wat vaker laat spreken, want voor mij is dit écht dwingend componeren. Iets wat altijd al bleek te sluimeren in zijn muziek maar zelden zo uitgesproken was als hier. Absolute aanrader!