The Music Of Star Wars

32 Jaar geleden klonk voor het eerst de Star Wars Main Title door de Amerikaanse bioscopen. Gevolgd door een indrukwekkende film, vol speciale effecte, vreemde werelden en buitengewone personen. Star Wars is het toonbeeld van filmmuziek. Meer nog dan Lord of the Rings is het een filmserie die muzikaal gezien nooit een minpunt heeft gehad. De serie van zes films, talloze spin-offs, stripboeken, boeken, games en de lijst gaat maar door, is een mijlpaal geweest inde geschiedenis van zowel film als filmmuziek. The Music of Star Wars is een box met 6,5 uur aan filmmuziek die zijn weerga niet kent. De nadruk lig bij de oudere films, de Original Trilogy. En hoewel bijna de gehele wereldbevolking het er mee eens is dat deze films leuker en beter waren de nieuwere Prequel Trilogy, de tweede heeft muziek die niet voor de eerdere delen onderdoet. Dat is dus wel een gemis aan deze box. Voor de rest is het een fantastische uitgave.

STAR WARS EPISODE IV: A NEW HOPE
Bijna niemand had je geloofd als je in 1976 had beaamd dat Star Wars een culthit zou worden, die anno 2008 zijn weerga nog niet kende. Fox stelde een gelimiteerd budget beschikbaar voor de film, en het was John Williams die de muziek verzorgde. Williams kreeg veel lof (en onverdiende kritiek) voor zijn muzikale bijdrage aan Jaws. De film van Spielberg bombardeerde Williams tot een populaire componist. Spielberg raadde George Lucas dan ook aan om de nog jonge componist te gebruiken voor zijn ''space opera''.

De film werd de grootste hit in de geschiedenis (na Gone With the Wind dan),en zelfs Titanic, The Return of the King, en latere Star Wars episodes konden de film financieel niet overtreffen. Lucas schiep een mythologie die alle leeftijden kan aanspreken. Hij bedacht niet alleen diverse werelden en wezens, maar dingen zoals ''The Force'', het Lichtzwaard, Stormtroopers enzovoorts zijn niet meer weg te denken uit onze westerse cultuur. Naast dit visuele festijn is er dan nog altijd de muziek. Dit is werkelijk waar de klassiekers onder de klassiekers. Williams heeft zijn bloeiperiode gekend tussen 1975 en 1985, toen hij monumentale scores als Jaws, Superman, Raiders of the Lost Ark, Close Encounters of the First Kind, en E.T. schreef. Hoewel E.T. en Raiders of the Lost Ark instrumentaal veel interessanter zijn, blijft dit DE klassieker van Williams. Williams introduceerde zijn wereld beroemde Main theme, het thema voor de Force, en de alom geroemde, misschien wat overschatte Cantina Band, en het wonderschone Princess Leia Theme.

Dit is duidelijk niet de beste soundtrack van Williams. Zijn scores voor Episodes 5-6-2-3, E.T., de vier Indiana Jones's, Seven Years in Tibet, Schindler's List, Jurassic Park, JFK, Harry Potter, Hook enzovoorts zijn veel interessanter om naar te luisteren, zowel muzikaal, instrumentaal en thematisch. Williams is een componist die er alleen maar beter in is geworden, moge dat duidelijk zijn. Toch is ook deze score erg de moeite waard. De main title is erg oud, kom stoffig over, maar is nog in de experimentele fase (Pas in Return of the Jedi komt dit in zijn volle vorm,zonder de oude blazers). De thema's voor The Empire worden nog niet geleid door de sublieme Imperial March, maar Williams maakt gebruik van veel koper, erg lage tonen en heerlijk oubollige slaginstrumenten. Het thema voor de Droids, en hun avonturen, zijn speels, soms zelfs pompeus.

Het thema voor de familie Lars en het thema voor Luke (the force theme) zijn nu al wonderschoon. Het Force Theme is overbekend, en het beste te horen in The Hologram/Binary Sunset.
Deze track is emotioneel en goed gecomponeerd. Cantina Band is erg Jazzy en tegelijkertijd erg buitenaards. Het is overschat, omdat de scène zo legendarisch is: Cantina Band #2 is veel beter, en heeft meer lef. Het eerste pareltje van de score is Princess Leia's Theme. De prachtige strijkers maken een erg mooi thema zo emotioneel, en het thema past bij de destijds prachtige Carrie Fisher. In de verte is Marion's Theme verwant aan dit thema, maar hier ligt wat meer emotie in. Dat andere pareltje is The Throne Room/End Title. Het Force thema klinkt in een mars, en gaat erg mooi over in de fantastische en welbekende end titles.

De score heeft erg te leiden onder de antieke sound van de blazers, en de strijkers klinken nogal schel. Toch leidt dit niet tot erg grote afleiding, en is de actie dik in orde, vooral voor zijn tijd: The Trash Compactor en Tractor Beam/Chasm Crossfire zijn luchtige, en toch spannende actietracks, en Ben Kenobi's death/TIE fighter attack introduceert het thema voor de ruimtegevechten: vrolijk, spannend en erg groots in zijn koperwerk. The Battle of Yavin is de grande finale, met heerlijke lazers, en thema's die elkaar opvolgen in een rap tempo. De spanning is dan ook prachtig vertaald naar muziek, iets wat Williams ook al eerder deed voor Jaws.

Lucas gaf de wereld met Star Wars meer dan een gewone film: hij maakte een nieuwe stijl van hoe films gemaakt werden, en kon dat niet hebben gedaan zonder Williams. In deze ''space opera'' zorgde Lucas voor de Space, en Williams voor de 0pera, iets wat ze nog in vijf andere films zouden doen, met succes. De soundtrack heeft niet te leiden aan onbekendheid, en behoort terecht toe aan een van de bekendste scores allertijden. De score is ingehaald door de tand des tijds, maar is nog altijd een juweel als je daar doorheen luistert.

STAR WARS EPISODE V: THE EMPIRE STRIKES BACK
Opgenomen in drie dagen, in de Abbey Road Studio’s te Londen, is The Empire Strikes Back een immense score, die niet ouderwets klinkt, en vandaag de dag alleen maar in kracht heeft toegenomen.Deze soundtrack, meer nog dan de originele Star Wars, liet ons zien hoe belangrijk thema's zijn: Yoda's theme, wat we in latere films blijven herkennen, The Imperial march, een simpele, maar fenomenale track die staat als een huis. Princess Leia's theme uit SW wordt hierin opgenomen tot het uiteindelijke Liefdesthema tussen haar en Han Solo. Het is een mooie, en verzorgde soundtrack, met perfecte instrumentale keuzes.

Veel meer dan in het vorige deel ligt in Empire de muzikale aandacht bij de fantasie en de romantiek. De score is zo rijk aan variaties, dat het soms zelfs vermoeiend wordt. The Imperial March is een van de meest bekende thema’s ter wereld, en past precies bij de koudbloedige Darth Vader, en zijn schijnbaar onuitputtelijke voorraden aan stormtroepen en immense ruimteschepen. Land’s Palace, een prachtig stuk muziek is gewoonweg subliem te noemen als je de schoonheid ziet van Cloud City. The Asteroid Field is ook zo’n meesterwerk, waarbij iedere sectie van het orkest meewerkt, om zo de perfecte actiemuziek te maken. Williams heeft zijn orkest perfect onder controle, en stuurt iedere keer weer op een nieuwe richting af. En het remt niet af, want zelfs aan het einde blijft de muziek luid, groots en meeslepend. The Empire Strikes Back is een prachtscore. John Williams versterkt het verhaal met een epische score, die de film, meer nog dan E.T., nog meer kracht, vaart en sfeer meegeeft. Van zijn prachtige klanken voor Cloud City, tot de beklemmende noten die Dagobah vormgeven, alles lijkt te kloppen.

STAR WARS EPISODE VI: RETURN OF THE JEDI
In 1983 maakte George Lucas zijn eerste Space-Opera trilogy af met een overdonderend, emotioneel en actievol einde; Return of the Jedi. Jedi pakt de draad 3 jaar na de grootste cliffhanger uit de filmgeschiedenis, The Empire Strikes Back, op, en verteld hoe Luke Skywalker, Chewbacca, Lando Calrissian, de robots en Prinses Leia, gekleed in een metalen bikini waarover fans nog dromen, proberen Han Solo te redden uit de klauwen van gangsterbaas Jabba The Hutt. Nadat ze hierin zijn geslaagd, krijgen ze te maken met een nieuwe, veel grotere dreiging: Darth Vader en zijn meester, Keizer Palpatine hebben besloten een nieuwe Death Star te maken, eentje nog gevaarlijker dan de eerste.

De speciale effecten van Return of The Jedi zijn nog steeds fenomenaal, en enkele scenes zijn legendarisch: Yoda's dood, Vader die zijn zoon red uit de klauwen van de dood, de achtervolgingsscene door het bos en niet te vergeten het gevecht boven de Put van de Sarlacc. Wederom verraste Lucas vriend en vijand met uitzonderlijke wezens, Jabba nog buiten beschouwing gelaten, en laat hij zien dat hij erg goede scripts af kan leveren, zelfs de dialogen zijn prima in orde voor iemand die later ''The King of Wooden Dialogue'' zou worden genoemd. Maar het zijn de sterren en de muziek die deze films zo mooi hebben gemaakt, en in dit deel zorgvuldig naar een einde toe brengen. Mark Hamill, waarvan hierna amper nog iets is vernomen, is een sobere, in zwart geklede held die zijn Vader wil bevrijden, Fisher en Ford hebben een bloeiende romance, en Ford is net zo goed op dreef in deze film als in de Indiana Jones films, Fisher is beeldig en acteert sterk, en speciale aandacht moet gaan naar Ian McDiarmid die een kakelende en erg ''creepy'' keizer neerzet.

Maar wat de film helemaal voltooid, en meer doet dan zomaar het puntje op de i zetten is de muziek. Het is veel gedetailleerder dan A New Hope of The EMpire Strikes ack, maar is bijvoorbeeld wat minder donker dan Empire. Hope was sprankelend, jong en fris, maar dit deel s groots, bombastisch, spectaculair, snel en af en toe grappig. En beter dan zijn voorgangers in alle opzichten. Het begint met het Main Theme, te horen terwijl de gele letters het beeld inschuiven. Deze is beter uitgevoerd dan in alle andere delen, omdat Williams de blazers niet gewoon laat spelen, maar ze laat knallen. Hij geeft ze net een halve tel extra tijd, waardoor het algeheel echt afsluitend klinkt.

Logischer wijs leunt Return of the Jedi veel op zijn twee voorgangers, maar voegt 3 nieuwe thema's toe aan het toch al uitgebreide scala: Het thema voor Luke en Leia, de tweeling. Het is prachtig, licht romantisch maar ook ernstig. Hoewel het niet zo liefdevol is als Han Solo and the Princess of Across the Stars, is het toch zeker een thema dat een relatie goed beschrijft, en in de film voor enkele sterke momenten zorgt. Het tweede thema is dat voor de Ewoks (parade of the Ewoks). Het is zwierig, melodieus en speels, en leuk om te horen. Het is verwant aan Yoda's theme, maar is een stuk minder serieus, en ritmisch. Het andere thema werd hergebruikt in The Phantom Menace, Attack of the Clones en Revenge of the Sith, het thema voor de Keizer. Het is donker, rauw en naargeestig, en zo simpel dat het een echte kracht van duisterheid is.

Opvallend is hoe vaak het Force Thema en de Actiemuziek terugkeren, sommigen uit A New Hope, en The Imperial March, yoda's Theme en Han Solo and the Princess uit Empire. In The Pit of Carkoon/Sail Barge Assault rijgen we na een minuut een heerlijk actienummer te horen, waarin het Force thema krachtig gespeeld word, en net zo sterk klinkt als de Begin en aftitelingsmuziek die deze films zo typeren. The Emperor Arrives/The Death of Yoda/Obi-Wans's relevation brengt een grote ode aan 4 thema's, The Imperial March leid grandioos in, groots en triomfantelijk, hierna horen we kort maar dreigend Het thema van Plapatine, gebracht door zweverig, haast spokig gezang. Hierna komt Yoda's thema tevoorschijn. Het begeleid ons tijdens de dood van de oude groene muppet. Hierna keren we nog even terug naar het Force Thema.

Disc 2 heeft echter de kwaliteit in zich. Brother and Sister/Father and Son The Rebel Fleet enters Hyperspace/Heroic ewok trakteerd ons in het begin op kalmte, gebracht door het thema voor Luke en Leia, erna wringt de Imperial March zich ertussen. Na rustige, toch interessante underscore horen we Williams kwaliteit: Schetterende en Schitterende blazers voeren ons mee naar de ruimte, waar de eerste stap richting de climax wordt gezet. Erna horen we een stukje uit het Ewok Thema, wat haast episch klinkt, een kleine grap van Williams voor de vele fans die de scene kennen.
Vanaf The Battle for Endor I, waar we wederom sterk blazerwerk horen, tot en met The Battle for Endor III, zit je aan je boxen gekluisterd. Dit is Williams op zijn best. We worden begeleid van de grootschalige ruimteslag om de Death Star, tot het intieme gevecht tussen Luke, zijn Vader en een smalende Palpatine, tot het grondgevecht waarin kleine harige wezens een grote rol spelen. In de eerste akte, een ijzersterke track van maar liefst 10 minuten, horen we eerst dramatische slag en blaaswerk, waar je volkomen ingezogen wordt. Thema's komen keer op keer naar boven: Het Ewok Thema, de Imperial March en voor de rest is het allemaal spectaculair gecomponeerd werk. De tweede akte (The Lightsaber/The Ewok Battle tot en met The Battle for Endor II) doet het wat rustiger aan, maar is wel de meest emotionele kant van het gewoel. Na een intro van The Imperial March, vergelijkbaar met track 8 op cd1, horen we het Thema van Palpatine, gevolgd door enkele komische noten voor de Ewoks. Veel filmmuziek is grappig bedoelt, en heeft visualisatie nodig. Wie de Ewoks kent, weet dat de scene een en al gekkigheid is, en dit kan dan ook zorgen voor een lach tijdens het beluisteren. De kern van de Star Wars saga, de tragedy van de familie Skywalker, wordt in deze akte goed beschreven. We horen het Force Thema tijdens een referentie naar Obi-Wan Kenoi, samen met dat van de Keizer (dat nu ook door blazers word gebracht), en ook De Imperial March doet zijn zegje. De finale is net zo overdonderend als emotioneel: Nadat het Keizerlijk Thema triomfantelijk, bijna duivels klinkt volgt het Force Thema in volle glorie, mooier dan wanneer dan ook, als Anakin Vader zijn noodlot bezegelt door de Keizer de rug toe te keren.

In The Battle for Endor III, de derde akte, is duidelijk dat de rebellen winnen. Het begint met prachtige Space Muziek, het London Shymponic Orchestra houd zich niet meer in. Enkele Thema's uit A New Hope keren terug, en erna volgt de emotionele climax: Darth Vader, nu weer Anakin Skywalker, zijn masker gaat eraf. De harp brengt nog even, samen met de zachte strijkers een korte ode aan de Imperial March, maar erna nemen de blazers het weer over, als De Rebellen de Death Star opblazen.

Leia's News/Light of the Force is prachtig: de slag is voorbij en de rebellie kan gerust ademhalen. Het thema voor Han en Leia wordt even kort maar mooi gespeeld, maar daarna komt een waar kippenvel moment. Terwijl Darth Vader's lijk wordt verbrand, horen we het Force Thema 3 maal achter elkaar; hoopvol, groots en triest. De gebeurtenissen en daden die de Skywalker familie heeft meegemaakt worden herdacht en vergeven. Vooral Hamill's gezichtsuitdrukking en William's muziek maken er een mooi en emotioneel moment van. Erna horen we dan eindelijk het feestgedruis, als de Alliantie samen met de inwoners van talloze planeten, inclusief de Ewoks feest vieren, gevolgd door een snelle, maar mooie aftiteling. Williams mag trots zijn op zijn werk, hij maakt de reis door drie gigantische verhalen mooier dan deze al was, en steunt alles en iedereen in de historische mijlpaal in de filmgeschiedenis, en weet, net als Lucas, een meer dan bevredigend einde te maken aan een meer dan bevredigende filmreeks die de wereld een beetje veranderde. The Force was with him.

STAR WARS: THE CORELLIAN EDITION
Wel, dit is een beetje een vreemde uitgave. De Prequel Trilogy, bestaande uit The Phantom Menace, Attack of the Clones en Revenge of the Sith, krijgen nauwelijks aandacht, terwijl ze alle drie niet onder doen voor de oudere films. The Phantom Menace had Duel of Fates, een ijzersterk koornummer, en niet te vergeten Panaka and the Queens Protector’s, dat een bombastisch meesterwerk is. Attack of the Clones heeft Across the Stars, absoluut een van de mooiste liefdesthema’ ooit geschreven, en een stuitende finale. En dan nog Revenge of the Sith, een persoonlijke favoriet van mij: Battle of the Heroes, de knallende opening, de fantastische, apocalyptische klanken. Ik ben zelfs meer fan van deze scores dan die van de oude trilogie. The Phantom Menace wordt vertegenwoordigt door drie nummers, niet de besten, maar we moeten het er mee doen. We horen in Star Wars Main Title And The Arrival At Naboo horen we de Prequel versie van de main titles, die toch wel iets strakker klinkt dan de eerdere versies. De blazers leveren een halve tel in, waardoor het iets vlotter maar nog steeds heerlijk klinkt. Hierna klinkt het Republic-thema, een fantastisch, lichtelijk patriottisch thema dat helaas alleen in The Phantom Menace werd gebruikt. De volgende track is net zo prachtig, The Flag Parade, te horen vlak voor de geweldige pod-race. Williams is in bekend vaargebied, denk bijvoorbeeld even aan zijn composities voor de Olympische Spelen. Prachtige koperblazer schitteren in deze fantastische track. Qui-Gonn’s Noble End is een stuk minder groots,juist ingetogen. Het mannenkoor geeft kippenvel als het een ware klaagzang ten gehore brengt. Datzelfde stuk werd overigens gebruikt om Darth Vader te introduceren in Revenge of the Sith. We gaan over naar Attack of the Clones. Jango’s Escape is een heerlijke actietrack waar vooral de strijkers en slaginstrumenten een hoofdrol in spelen. Het kent een zekere opbouw, maar ik vraag me af waarom niet Bounty Hunter’s Pursuit erin is gestopt, het is een veel sterkere track. Yoda and the Younglings is een rustige, kalme track, en komt later nog met koor aanzetten, dat zacht en vredelievend klinkt. General Grievous, de gevaarlijke Droidgeneraal van de Confederatie heeft van Williams een ietwat saai thema. Het is een rommelige track. Het begint met slagwerk (Obi-Wan en de Boga sluipen naar de Separatistenbasis), waarbij ook het Force-thema is te horen, wat volgt is een hoop lawaai, wat nog het best te vergelijken is met het King Arthur van Hans Zimmer. Misgeschoten. Williams had hier een nummer als Return of the Jedi's The Pit of Carkoon van moeten maken. In Anakin’s Dark Deeds krijgen we een zacht begin, met een mysterieus koor dat hast lijkt te fluisteren, vergelijkbaar met enkele tracks uit The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring. Daarna volgt een agressief koornummer, waarin Anakin de separatisten uitmoordt, en Palpatine zijn keizerrijk uitroept. Het is een mooi en verzorgd nummer, maar er had beter een koornummer van The Imperial March in gezeten, dit om de overgang naar het rijk te symboliseren. Maar dit is puur mijn mening. Het klinkt sterk, Apocalyptisch, en is toonaangevend voor het derde deel.

The Music Of Star Wars is een fantastische box van de crème de la crème van filmmuziek. Iedere, zichzelf respecterende filmmuziekliefhebber hoort de scores van iedere Star Wars film. Wat typerend is voor de Star Wars scores is de kwaliteit, die in alle scores erg hoog is. Natuurlijk prefereer ook ik een score als The Empire Strikes Back boven the Phantom Menace, maar zelfs die laatst genoemde is erg lekker om te beluisteren. De box is echter een beetje en vreemde eend in de vijver. Zo is bijvoorbeeld The Corellian Edition, disc 7, een onsamenhangend deel, waarbij at random een paar tracks van de Prequel trilogy zijn opgezet. Maar voor de rest is deze box een absolute must have, en ook de CD-ROM die is toegevoegd is de moeite waard. Deze box laat de beste werken van de beste filmcomponist ter wereld horen.