Rob Roy

In 1995 was de Schotse strijd tegen de Engelse suprematie schering en inslag in de Hollywoodiaanse filmindustrie. Iedereen leek een graantje te willen meepikken van het succes van Mel Gibsons “Braveheart”. Ook Michael Caton-Jones had zijn prestigieuze project “Rob Roy” in de steigers staan en kon rekenen op een indrukwekkende cast waaronder Liam Neeson, die voordien al schitterde in “Shindler’s List”, Jessica Lang en John Hurt, om het verhaal van Rob Roy die in zijn strijd om de landerijen van zijn familie te verdedigen tegen de Engelse kolonisten, vogelvrij wordt verklaard. De schermutselingen nemen echter langzaam toe, de clan van Roy wordt langzamer hand gedecimeerd en de strijd wordt steeds bloediger. Uiteindelijk zou Rob Roy als held en martelaar één van de toonbeelden worden voor het Schotse verzet tegen de Britse bezetting. Voor de muziek werd gekozen voor Carter Burwell, die een handvol opmerkelijke thema’s wist te fabriceren met een duidelijk Schots elan. De opnames werden gemaakt in de bekende Windmill Lane studios in Dublin die ondermeer de thuisbasis vormen voor de groep “Secret Garden”. Orkestrator van dienst Sonny Kompanek trommelde enkele prominente namen op uit de muzikale Gaelic scène. De Schotse folkband Capercaillie, de emotionele stem van Miriam Stockley en de betoverende sopraan Karen Matheson werden samengebracht met typisch Ierse en Schotse instrumenten zoals de fiddle, de penny whistle, de doedelzak en de bodhran zodat een volks palet van typische Highland klanken werd gecreëerd. Het hoofdthema herhaalt zich sporadisch doorheen de volledige score en maakt de score uiterst consistent. Helaas is de kwaliteit van de opname wat minder. De mooie en vaak weidse orkestraties staan haaks op de wel erg vlakke en droge mix. De grandeur wordt hierdoor te niet gedaan en dat is jammer, want met een passende echo zou een track als “Ailein Duinn” je wegblazen en zou de “Overture” vol en innemend klinken. Gelukkig is er nog steeds de hoge kwaliteit van de composities en de ingenieuze arrangementen om dit album van de poel van niemandsdalletjes en oppervlakkige, nietszeggende filmmuziek te redden.

In de “Overture” worden direct twee interessante thema’s naar voren gebracht. Het Rob Roy thema is een typisch liefdesthema, gedragen door vederlichte strijkers en een vrolijk tokkelende harp dat zich ontpopt tot een memorabel thema dat dagenlang in je hoofd blijft hangen. Opmerkelijk is de melodieuze opbouw en de consistentie waarmee dit liefdesthema doorheen de score wordt geweven. Soms met de doedelzak, een fiddle of een Keltische fluit, maar steeds steunend op de Schotse, Hiberniaanse coleur locale. Een tweede subthema wordt aangereikt in een erg mooi, opbouwende, percussiegerichte melodie die vooral door de spookachtige stem van Stockley een waar kippenvelmoment is geworden. De weelderige strijkers en houtblazers die op een geheven moment door de percussie breken voelen aan als zonnestralen die zich doorheen een donker wolkenpak breken en de ‘glens and moors’ belichten in een goddelijk licht. Uiterst geslaagd! “Home from the Hills” en “The Last Peaceful Night” laten in alle pracht het liefdesthema uitschallen met de verplichte variaties in de orkestraties die gaan van strijkers tot solo fiddle tot penny whistle. De uitdrukkelijke thematiek die Burwell introduceert wordt op regelmatige basis verbroken door enkele traditionele songs die erg folkachtig aandoen en waarin vaak motiefjes van Burwells score zitten verwerkt. De stem van Matheson is een zegen en zorgt voor een haast magisch effect. Helaas lijden de tracks “Procession of the Ill-Used” en “Blood Sport” onder een chronische droge mix. Opmerkelijk is het motief dat Burwell schreef voor de Britten die door een bugel en hoorn wordt gedragen en een typisch Angelsaksische uitvoering heeft meegekregen. Een groter verschil met de vrolijke “The Gaelic Reels” met het volkse handengeklap en de doedelzak die van katoen geeft is ondenkbaar. Liefhebbers van Gaelic en Keltische geluiden zullen deze liederen erg kunnen smaken, maar door de korte duur zullen ook gewone filmliefhebbers aan hun trekken komen. De a-capella versie van Ailein Duinn is een hoogtepunt. Mathesons stem klinkt emotioneel en haar Gaelic is heerlijk ongewoon. De orkestrale begeleiding doet echter wel wat afbreuk aan het moment maar is zeker niet zwak of lelijk. Een korte reprise is terug te vinden in “Morag’s Lament” dat een nog emotioneler cachet meekreeg en misschien wel op het randje van het zeemzoeterige dreigt te balanceren.

Met “Troops in the Mist” wordt de eerste echte dreiging geïntroduceerd, die ook “Honor Inflamed” infecteert. Het liefdesthema wordt in laatstgenoemde in een erg donkere uitvoering gebracht en is resulteert in een haast thrillerachtige sequentie. Een korte proloog werd aan de track gebreid. In “The Dispossessed” wordt het subthema herhaalt maar nu veel trager met een Ierse harp en een klagende houtblazer, aangevuld met donkere strijkers. Gelukkig is het tweede deel van de track opmerkelijk blij en vrolijk of er niets meer van de dreiging overblijft. De doedelzak en de andere Ierse instrumenten brengen een verrukkelijke versie van het hoofdthema. Een slip-jig wordt ten berde gebracht in “The Blunt Reels”, maar deze versie vind ik persoonlijk iets minder geslaagd dan haar opzwepende voorganger, hoewel de virtuositeit van de muzikanten op zich al opmerkelijk te noemen is. Hypnotiserend rap, haast in een tranche slepen de Folkmuziekanten de luisteraar mee. “Highland Justice” is echter heel wat minder vrolijk. De percussie neemt het over en is wel erg zwak gemixt, zo zwak zelf dat het zelfs dat het storend is. De vreemde synthesizers die voordien niet door de score werden gebruikt doen even afbreuk en de hoge strijkers en de lelijke suspensemuziek zijn niet om aan te horen. Resonantie kakofonie. Skippen deze track! Gelukkig maakt “A Standing Stone, A Silk Purse” heel wat goed. De mooie Keltische instrumenten vormen opnieuw een verademing en opnieuw wordt het liefdesthema benut, maar deze keer in een opmerkelijk onderdrukte en zachte, haast tedere vorm. De Ranoch Moor Suite is donker en heeft opnieuw te lijden onder de percussie. Het muziekstuk is opgebouwd uit 4 delen die allemaal lichtjes verschillen van elkaar. Helaas sluiten ze niet allemaal even goed aan op elkaar, maar ze geven wel een mooi overzicht over de actiemuziek die Burwell voor “Rob Roy” schreef. Opmerkelijk zijn de lange percussie momenten die samengaan met schrille en hoge noten van de Keltische instrumenten. Zelden worden echter de strijkers achterwege gelaten en ook de opzwepende ritmes in ondermeer de “Rannoch Moor Retreat” cue zijn uiterst genietbaar. Ze staan in groot contrast met de zachte houtblazers en de opmerkelijke, Westers aandoende thematiek van “The Mists” waar het thema haast onherkenbaar door zit verweven. “Born by the Rapids” ontleent zijn percussielijn aan het subthema en is een actietrack die heel wat interessanter zou zijn met een diepere en vollere mix. De “Love and Death Suite” en “Robert and Mary” sluiten de score af met een mooie apotheose van de thematiek die Burwell gebruikte doorheen zijns score. De knappe orkestraties en de grandioze uitvoeringen van de hoofdmelodie zijn hun grootste troef.

“Rob Roy” wordt door sommigen wel eens gezien als het kleine broertje van James Horners “Brave Heart”, maar laat je niet misleiden. Horners muziek is heel wat repetitiever en lijdt aan een chronisch gebrek aan inspiratie. Pas naar het einde van de score wordt de muziek echt interessant. Niet zo bij Burwells score, die een innemende en samenhangende score wist the componeren die zelden verveeld en een fantastisch thema aanreikt dat in je hoofd blijft rondspoken. De Keltische instrumenten zijn veel prominenter aanwezig ter vergelijking met Horners score en ook de traditionele folksongs zijn adembenemend in hun complexiteit. Helaas is de muziek van Burwell niet echt zo complex te noemen en is ze erg toegankelijk voor de beginnende en de doorwinterde filmmuziekliefhebber. De soundtrack laat alleszins duidelijk zien hoe een componist op een inspiratievolle en intelligente manier muziek van een film kan schrijven. Een aanrader zonder meer! Helaas is de verpakking iets minder om naar huis te schrijven. Zo is er geen tracklist te vinden buiten deze in het boekje dat bij de cd komt, dus als klant weet je niet wat je te wachten staat. Vervolgens heb ik al heel wat klachten gehoord van mensen die deze cd uit 1995 niet meer kunnen terugvinden. Kan het zijn dat Virgin een kleine oplage heeft voorzien van deze soundtrack? Ik heb er geen idee van. Alleszins, wie de cd weet te bemachtigen, zal er zeker plezier aan beleven. Burwells muziek is een verademing tussen alle hedendaagse blockbusters. De soundtrack straalt in haar eenvoud en schoonheid. Jammer dat de geluidskwaliteit soms te wensen overlaat, wat me toch laat besluiten om een lager cijfer toe te kennen.

Vooraleerst: een prachtige, emotionele score, helaas ondergesneeuwd door James Horners Braveheart.

Carter Burwell schreef een zeer onderhoudend en krachtig hoofdthema: het liefdesthema voor Robert en Mary. Het komt vaak terug, verveelt nooit en de meest grandioso versie is netjes bewaard voor de laatste track. Een zeer mooie en krachtige finale.

Zoals reeds vermeld speelt de doedelzak mee, maar nimmer voert het de boventoon. Burwell creëerde een heuse Schotse sfeer, zonder de gedoodverfde orkestraties.
Zelf vind ik, naast de finale ("Robert and Mary") het meest emotionele moment in track "Rannoch Moor Suite". Daarin wordt prachtig een dramatisch actiehoogtepunt met tegenpercussie opgebouwd. De track "Troops in the Mist" brengt Burwells vaardigheden ten gehore in het schrijven van actiemotieven: de percussie speelt een heerlijk tegenritme. Deze methode kwam later terug in Burwells Fargo.

Het album, af en toe met melancholieke volksmuziek die goed in de score past, is een echte aanrader.