Once Upon a Time in the West

Cheyenne: Do you know anything about a guy going around playing the harmonica? He's someone you'd remember. Instead of talking, he plays. And when he better play, he talks.

Wat maakt een film een klassieker? Is dat het verhaal? Of zijn het de memorabele personages en acteerprestaties? Of de cinematografie? Of de muziek? Deze recensent denkt dat het een mengeling is van al deze factoren. “Once Upon A Time In The West” scoort op al deze vlakken heel hoog, en het is daarom dat deze film zo geschreven staat in ons collectief geheugen. Zelfs in de film zeggen ze het over het personage “Harmonica”. “He’s someone you’d remember.” Iedereen die deze film gezien heeft, zal hem ook onthouden.
Sergio Leone’s drie uur durende episch meesterwerk is één van de best films die ooit is uitgebracht. Het verhaal zit goed, de acteerprestaties zijn perfect maar wat het meest memorabel is, is het tempo van de film. Dat is namelijk heel traag. Leone bouwt graag zijn spanning op. Wie de film gezien heeft kan dat beamen. Als je maar kijkt naar de beginscène. Het duurt verbazend lang vooraleer de personages de wapens trekken. De aanloop naar de actie is belangrijker dan de actie zelf.

Maar op deze site praten we voornamelijk over de muziek. En net zoals de film een klassieker is geworden, kan dat ook gezegd worden van de muziek van Ennio Morricone. Morricone is en blijft de koning van de westernmuziek, en hier bewijst hij dat nog eens. De muziek van “Once Upon A Time In The West” is memorabel en heeft de tand des tijd goed doorstaan. Een vriend van deze nederige recensent heeft de afgelopen week het hoofdthema voor het eerst in zijn leven gehoord. Na afloop zei hij niets. Maar zijn waterige ogen zeiden genoeg. Klinkt dit melodramatisch, misschien. Maar filmmuziek is in de eerste plaats om de emoties op te wekken van wat er op het scherm gebeurd. Als dan de luisteraar zelf geëmotioneerd raakt, dan kan je zeggen dat het goede filmmuziek is.
Morricone heeft voor deze film vier thema’s geschreven. Vier thema’s die horen bij de vier hoofdpersonages. De muziek verschilt in stijl per thema, net zoals de personages verschillen van elkaar.

Het hoofdthema en het thema van Jill hoor je voor het eerst in “Once Upon A Time In The West”. Het thema begint met zachte strijkers, en de klavecimbel speelt dan voor het eerst het motief van deze film. Het is rustgevend, kalm en eigenlijk hoort het niet bij een western. Een beetje later komen de blazers erbij, maar het echte werk begint pas als de sopraan erbij komt. Deze zingt woordloos de melodie. De strijkers blijven op de achtergrond. Maar wanneer het crescendo komt, en de sopraan het hoogtepunt bereikt, dan is kippenvel gegarandeerd. Deze nederige recensent vind dit thema één van de beste stukken muziek dat hij ooit heeft gehoord. Niet lang ben ik al bekend met het werk van Morricone, maar na zijn concert in Antwerpen ben ik volledig verkocht aan deze componist. En eerlijkheidshalve is het dit thema die mij volledig overtuigd heeft van het kunnen van Morricone. Het thema van Jill komt sporadisch terug op deze score. Vooral in “Jill’s America” en in “Finale” krijg je een mooie reprise van dit thema.

Een tweede thema is voor het personage Frank. Voor het eerst te horen in “As A Judgement.” Dit, dames en heren, is western muziek. Dit is harde muziek gespeeld op een elektrische gitaar. Een melodie die één en al kwaadheid uitstraalt en een melodie die door merg en been gaat. Sommige luisteraars zullen het niet kunnen waarderen, en ik moet toegeven dat het even wennen is, maar eenmaal je de film gezien hebt, kan je niet anders dan concluderen dat het magnifieke muziek is.
Een ander memorabel thema is dat van Harmonica. Voor het eerst te horen in “The Man With The Harmonica”. Het begint heel kaal, met alleen de harmonica. Maar later komen de strijkers terug boven, en wordt het thema van Frank in zijn mooiste vorm erbij gehaald. Waarom deze twee thema’s bij elkaar horen, wordt pas duidelijk als je de film hebt gezien. Ik vind het klasse van Morricone dat hij dit heeft gedaan, want nu verteld hij pas echt het verhaal op basis van muziek.

Het laatste thema is voor Cheyenne. Waar de vorige twee thema’s af en toe zwaar kunnen zijn om te luisteren, is dit terug een rustiger thema. Gespeeld op de banjo. De muziek ademt de levensstijl uit van het personage. Alles kan rustig, alles op het gemak doen. En dat vertaald Morricone perfect in noten.

Dit waren de vier thema’s die in deze score worden voorgesteld. De thema’s zijn prachtig. En als deze thema’s worden gespeeld dan is deze score van een uitmuntend niveau. Maar als de thema’s wegvallen, dan kan de muziek langdradig en zelfs saai worden. “Transgression” is daar een voorbeeld van. Het is één van de langste tracks op het album, maar het is een vier minuten durende nietszeggende track, en dat is jammer. Want er zit zoveel mooie muziek in deze film die geen plaats heeft gekregen op deze uitgave.
Ook de tijdsduur is een negatief kantje van deze score; slechts 37 minuten muziek van een film die 159 minuten duurt. Het had een beetje meer mogen zijn.

Conclusie
Ennio Morricone is de koning van de western muziek. Naast John Williams is hij de componist met het hoogste aanzien, met de meeste klassiekers op zijn naam. En daar hoort “Once Upon A Time In The West” zeker bij. De thema’s zijn memorabel en prachtig om te aanhoren. Jammer dat er een aantal nietszeggende tracks tussen staan, dat kost der score één punt. Maar ik kan niet zeggen dat je deze score niet moet kopen. Want dit is een klassieker, die iedere zelfrespecterende filmmuziekfan in zijn kast moet hebben staan. “C’era Una Volta Il West” van Ennio Morricone is werkelijk het neusje van de zalm, een magistrale score met memorabele thema’s die geen enkele filmmuziekfan mag missen. Een welverdiende 9 is hier wel op zijn plaats.