De jonge, fantasierijke Briony leest stiekem een liefdesbrief aan haar zus Cecilia van Robbie, de zoon van een bediende. Ook ziet ze de vreemde manier waarop ze met elkaar omgaan en ze raakt nogal in de war van het gebeuren. Als ze niet veel later ontdekt dat haar nichtje verkracht is, is er voor haar geen twijfel mogelijk meer wie de dader is. Zo worden de twee geliefden op een brute manier uit elkaar gehaald en worden de levens van alle betrokkenen drastisch veranderd. Dit is in het kort het verhaal van Atonement, de film naar het gelijknamige boek van Ian McEwan.
Eigenlijk was het de trailermuziek (‘The Vision’ van X-Ray Dog, ook een aanrader) waardoor in geïnteresseerd raakte in de soundtrack. Al snel had ik ‘Love Letters’ ontdekt en nog enkele andere nummers die mij erg nieuwsgierig maakten naar de film.
Het album begint met
Briony:
Wat het meest opvalt is natuurlijk de typemachine. Verder is er de piano die het thema van Briony speelt en die de hoofdpersoon begeleidt als ze zich door haar huis haast om aan iedereen te verkondigen dat ze haar toneelstuk heeft afgemaakt. De muziek is vrolijk maar ook een beetje gestrest, zenuwachtig misschien.
Robbie’s Note:
Deze track begint met een klarinet die een beetje droefgeestig een melodie voor Robbie en Cecilia speelt. Later komen er strijkers en piano bij die steeds harder gaan spelen. Uiteindelijk ‘zakt’ het nummer weer terug naar het sombere begin. Het is mij overigens niet helemaal duidelijk wat er met de titel bedoelt wordt. Robbie schrijft meerdere brieven in de film. Je zou denken dat het de eerste was, gezien de plek van het nummer op de CD, maar de melodie past eerder bij zijn tweede brief die hij vanuit Frankrijk verzendt.
Two Figures by a Fountain:
Het lijkt zo op het eerste gehoor ‘Briony’ zonder typemachine. Toch is de muziek toch iets anders, zenuwachtiger, paniekeriger.
Cee, You & Tea:
Deze track begint hetzelfde als ‘Robbie’s Note’, maar dan op een andere toonhoogte. Na zo’n 50 seconden komt het Briony-thema weer tevoorschijn, zij het nu wat duisterder, alsof er onheil in de lucht hangt, wat natuurlijk ook wel zo is. De muziek is nu niet meer zozeer zenuwachtig of gehaast, meer schuldbewust en onomkeerbaar (als muziek tenminste onomkeerbaar kan klinken).
With My Own Eyes:
Opnieuw het Briony-thema, eerst heel hoog gespeeld op een piano. Vervolgens klinkt opnieuw de typemachine, daarna weer de piano. Ik vind het persoonlijk de saaiste track. Je hoort eerst de piano en klarinetten het Briony-thema spelen, dan hoor je weer de typemachine, en zo wisselt het zich steeds een beetje af. Pas op 3.20 verandert de muziek weer een beetje, klinkt nu dreigender, wordt met meer instrumenten gespeeld. In de laatste halve minuut komen opnieuw de piano, klarinet en de typemachine weer.
Farewell:
Kijk, nu begint het mij wat meer aan te spreken. De piano begint triest en de cello volgt. Ze spelen het Robbie-en-Cecilia-thema, of liefdesthema, hoe je het ook wilt noemen. Dan gaat de klarinet verder, met strijkers op de achtergrond. En dan, na 1.40, begint de mondharmonica te spelen. Tot nu toe vond ik dat altijd meer een instrument voor cowboys in het wilde westen, maar hier klinkt het plotseling heel eenzaam. Robbie zit in Frankrijk en denkt aan Cecilia, hoe ze elkaar na zo’n lange tijd weer hadden ontmoet (mijn favoriete scene, in dat café) en zo snel weer afscheid hadden moeten nemen. De klarinetten en strijkers gaan weer verder en breien er een droevig eind aan.
Love Letters:
Een van mijn favorieten, erg mooi. Het is een duet tussen piano en cello. Het nummer is tragisch en ernstig, maar toch romantisch. Groot was mijn teleurstelling toen ik merkte dat het hele nummer niet eens in de film wordt gebruikt, alleen in de aftiteling. Terwijl de meeste mensen de aftiteling niet eens kijken. Zonde. Ik spoel met liefde mijn film terug om de aftiteling nog een keer te zien, alleen al voor dit lied.
The Half Killed:
Ook erg mooi. Een nummer dat je mijns inziens zo hard mogelijk moet beluisteren. Het begint een beetje triest, met droevige strijkers (ik kan het woord ‘droevig’ niet vaak genoeg gebruiken in dit verband) en wordt meerdere keren gebruikt bij de beelden van Robbie die door Frankrijk sjokt. Ik denk dat je dit eerste gedeelte wel een soort oorlogsthema zou kunnen noemen. Al snel krijgen de violen gezelschap van piano, cello en weet ik veel wat al niet meer en klinkt de muziek, om het in één woord weer te geven, krankzinnig. Ik denk dat het Marianelli’s bedoeling is geweest om de onzin of waanzin van de oorlog weer te geven, en dat is hem absoluut gelukt. Dit krankzinnige gedeelte wordt gebruikt als Briony in het ziekenhuis voor het eerst met de gevolgen van de oorlog wordt geconfronteerd. Eigenlijk vind ik dat er nog wel een track met dit gedeelte van de muziek op de CD had mogen staan, aangezien het ook nog wel vaker in de film voorkomt – en omdat het gewoon heel mooi klinkt natuurlijk. De titel, tussen twee haakjes, was alleen al interessant genoeg om mijn aandacht te trekken.
Rescue me:
Deze track begint hetzelfde als ‘Robbie’s Note’ en ‘Cee, You & Tea’, wederom op een iets andere toonhoogte. Waarom alle nummers nou precies hetzelfde moeten beginnen als een ander, is me niet geheel duidelijk.Verder verschilt deze track wel van de eerder genoemde twee nummers. Het lijkt meer op ‘Farewell’, triest en eenzaam. Op 1.47 begint een nieuw stukje muziek, een piano. Dit wordt gebruikt in Frankrijk, als Robbie daar plotseling zijn lieve moeder ziet. De piano klinkt aarzelend, voorzichtig, breekbaar haast. Later komt er nog een cello op de achtergrond.
Elegy for Dunkirk:
Opnieuw begint een track precies hetzelfde als een andere, namelijk ‘The Half Killed’. Hier verandert de muziek echter niet in het krankzinnige van laatstgenoemd nummer, maar blijft zo tragisch. Het oorlogsthema wordt verder uitgewerkt. Dit is de muziek die gedraaid wordt bij de bijzondere scene van Robbie op het strand bij Duinkerken. Overal soldaten, uitgeput, gewond, krankzinnig, wanhopig. Vernielde huizen, vernielde mensen, alleen maar chaos. Heel indrukwekkend. Dit is één van de momenten waarop de muziek het meest opvalt. Verder is er haast geen geluid te horen. Na één minuut hoor je een mannenkoor ‘Dear Lord and Father of Mankind’ zingen. Ironisch is dat je de tekst pas echt goed hoort als ze bij het stuk van ‘the beauty of Thy peace’ zijn aangekomen. Meer contrasterend kan haast niet. Veel violen en cello’s die de muziek op zo’n manier spelen dat er haast geen beelden voor nodig zijn om je de scene te kunnen voorstellen. Zoals ik al zei, tragisch. Echt een ‘elegy’, een klaaglied.
Come Back:
Dit nummer bestaat uit een heleboel kleine stukjes aan elkaar geplakte muziek, zo lijkt het wel, die net zo vaak in de film worden gebruikt als de woorden van de titel. Het begin is te horen als Robbie terugdenkt aan de afgelopen jaren en alles lijkt te worden teruggespoeld – de vaas uit de hilarische scene bij de fontein wordt weer heel, het ‘verboden woord’ wordt achterstevoren gespeld. Na 15 seconden klinkt wederom het mannenkoor, ‘There’ll be Bluebirds over the White Cliffs of Dover’ zingend, echter niet zo op de voorgrond tredend als in het vorige nummer. Het liefdesthema klinkt. Na 1.20 gaan we plotseling weer verder met het thema voor Briony, dat klinkt (volgens mij ook wel meerdere keren) als Briony zich door Londen haast. Naar de kerk, zo blijkt als op 3.05 het orgel begint te spelen. Nogal onverwacht, denk ik, als je de film niet hebt gezien (moet je onmiddellijk gaan doen dan). Uiteindelijk sterft het orgel weg, en komt de melodie voor Briony weer tevoorschijn.
Denouement:
Dit keer hebben we hetzelfde begin als bij ‘The Half Killed’ en ‘Elegy for Dunkirk’. Het nummer als geheel heeft wel wat weg van de laatst genoemde. De beelden zijn echter wel anders, nog steeds erg tragisch, maar de oorlog verdwijnt hier wat meer naar de achtergrond. De muziek wordt namelijk gedraaid bij de één-na-laatste scene van de film. Flarden van het liefdesthema klinken erdoor heen, en weer de mondharmonica. Het geheel klinkt allemaal wat uitgeput, alsof niets er nog toe doet. Het eindigt een beetje plotseling om over te gaan in…
The Cottage on the Beach:
Begint hetzelfde als ‘Farewell’, ware het niet dat de piano wat langer solo blijft. Het geheel lijkt sowieso wel veel op ‘Farewell’, even droevig en tragisch. De muziek wordt gedraaid tijdens het laatste gedeelte van de film en het eerste deel van de aftitelingen. Het is een mooie scene, erg ontroerend. Na zo’n tweeënhalve minuut komt de piano weer die aflopende akkoorden speelt (of hoe dat ook moge heten in muziektermen). De muziek klinkt mismoedig, niet echt eenzaam meer, maar weer een beetje uitgeput, alsof het amper de kracht heeft om dit leed te beschrijven. Duidelijk het einde van de film. Daar gaat hij overigens over in ‘Love Letters’, maar die staat dus al eerder op de CD.
Atonement:
Misschien klonken de vorige tracks al uitgeput, maar dit slaat alles. Piano en strijkers spelen een langzame, aangepaste versie van het liefdesthema. Ik hoop dat ik nog te volgen ben als ik zeg dat de muziek schuldbewust klinkt maar ik denk dat iedereen dit wel zou kunnen begrijpen. Briony gaat als het ware gebukt onder de schuld van wat ze Robbie en Cecilia heeft aangedaan. Het is me soms iets te langzaam, te lusteloos. Maar het past goed op de plek die het in de film krijgt: tijdens de aftiteling, als je de hele film op je in laat werken.
Clair de Lune:
Pianostuk van Debussy. Heb ik verder eigenlijk niet zoveel over te zeggen. Het past op zich wel bij de film, maar is er, naar mijn idee, toch niet echt een onderdeel van. Wel mooi, maar had ook prima weggelaten mogen worden.
Ik kan helaas niet echt pochen over een hoop ervaring met soundtracks, maar ik denk dat ik toch wel gelijk heb als ik zeg dat dit een bijzonder goede is. Marianelli heeft en vast niet voor niets een Oscar voor gekregen. Het album heeft een paar kleine minpuntjes: het feit dat ik pas na een heleboel keren luisteren kon horen of een bepaalt begin nou bij ‘The Half Killed’ of Elegy for Dunkirk’ hoort enzovoort, het feit dat ik sommige nummers ook in het midden niet uit elkaar kan halen. Verder had er nog wel een nummer meer zoals ‘The Half Killed’ mogen opstaan, en had van mij ‘With my own Eyes’ wel weggelaten mogen worden, of samengevoegd met een ander.
Nummers als ‘Love Letters’ en ‘Farewell’ maken echter een heleboel goed. Alleen al om deze nummers is het aan te raden de film te gaan zien (en dus ook de aftiteling!) en het album te bemachtigen.
Ik zal er wel een 9,5 aan willen geven, maar dat is nou eenmaal niet mogelijk. Een 10 wordt het ook niet, dan moet een album wel helemaal perfect zijn – en ik betwijfel of dat kan. Dit komt in ieder geval dicht in de buurt.