La Califfa

Vanwege het overlijden van Ennio Morricone op 6 juli 2020, is dit de achtste recensie van een serie als hommage aan de Italiaanse grootmeester van de filmmuziek.

Vorige: Le Professionnel (expanded score album)
Volgende: Cinema Paradiso (special limited edition)

De Frans-Italiaanse dramafilm La Califfa is geregisseerd is door Alberto Bevilacqua. Hij maakte daarmee zijn regiedebuut en baseerde de film op zijn eigen boek en schreef ook het scenario. Regisseur Bevilacqua kreeg diverse nominaties en prijzen voor zijn film. Deze is ook vertoond op het Film Festival van Cannes in 1971 en vereerd met een nominatie voor een Gouden Palm. De titel is in de Italiaanse regio Emilia-Romagna de bijnaam van een sterke vrouw en heeft betrekking op hoofdpersonage Irene.
Het verhaal draait om de rechtvaardige en onbuigzame fabrieksarbeidster Irene Corsini (Romy Schneider). Haar man werkt bij een fabriek van de industrieel Doberdò (Ugo Tognazzi) en wordt door de politie gedood bij stakingsrellen vanwege de slechte werkomstandigheden. Irene vecht tegen de willekeur en onbarmhartigheid van de heersende klasse van fabriekseigenaren, waarbij Doberdò een belangrijke rol speelt en de privileges van de rijken zonder scrupules verdedigt. Maar als Doberdò haar ontmoet en ze elkaar beter leren kennen, voelen ze zich echter tot elkaar aangetrokken en ze krijgen een relatie, die het leven van beiden volledig op de kop zet...

De muziek voor de film is gecomponeerd door grootmeester Ennio Morricone, die toen nog maar tien jaar aan de weg timmerde in de wereld van de filmmuziek en toch al enorme successen op z'n naam had staan.
Van de score waren eerder al de nodige LP's uitgebracht met daarop de veertien tracks van de Original Score. In 2000 kwam bij Screentrax dit herziene album uit, met veel extra tracks, die allemaal in filmvolgorde op het album gezet zijn.

Het album opent nogal gespannen, met de track 'Sangue Sull'Asfalto'. De gespannenheid gaat naderhand over in een soort dramatische geladenheid, om naar meer het einde toe uit te komen bij een gedragen en ingetogen dramatische, maar prachtige melodie, het 'tragische thema'.
En dan volgt de titeltrack die de themamelodie voor Irene voor het voetlicht brengt. En wat voor een melodie! De melodie doet in de verte denken aan het beroemde Gabriël's Hobo uit The Mission en is zeker net zo fraai. Dat thema begint met een piano en strijkers, waar een hobo de melodie bovenuit speelt. Vervolgens wordt die melodie overgenomen door violen, waarmee dit een meeslepend thema is geworden, die een aantal malen terugkomt in een deze score, zoals in 'Notturno'. En elke variatie is opnieuw betoverend.

Het hoofdpersonage Doberdò heeft zijn eigen thema meegekregen, dat voor het eerst in 'Le Donne al Fiume' te horen is, waarbij de stem van Edda del'Orso prachtig meewerkt en de snel spelende piano in de underscore een apart effect geeft. Ook dit tweede thema komt terug in een aantal andere tracks en ook dit is een fraai thema, maar iets vlotter en brutaler en juist wat minder romantisch.
Het 'tragische thema' kwam in het laatste deel van de openingstrack naar voren en een aantal andere tracks zijn op dit eveneens fraaie thema geënt, zoals het prachtige 'Sotto la Pioggia', waarin het thema op een gitaar gespeeld wordt, met strijkers als underscore. Maar ook in 'Addio Alla Fabbrica', 'Ricoro di un Amico' en in de lange suite van de voorlaatste track is dit thema prachtig te horen.
Ook aanvullende melodieën komen in de score voorbij, die geënt zijn op dit hoofdthema, maar hier voldoende van afwijken om een eigen karakter te hebben. En die ook steeds weer erg fraai zijn. Daarnaast past Morricone in diverse tracks de stem van Edda dell'Orso toe als extra instrument en dat pakt meestal erg fraai uit. Maar ook de klavecimbel speelt een rol in een aantal tracks, op een manier die herkenbaar is als die van Morricone.

Naast al die mooie thema's heeft Morricone ook meer afwijkende muziek gecomponeerd, zoals de zesde track 'La Pace Interiore' waarin vooral een orgel te horen is (die qua kwaliteit overigens iets vervormd klinkt). Deze track komt terug als negentiende en dat in een fraaiere, meer orkestrale versie met strijkers. Ook 'Trittico per Organo' is zo'n orgeltrack, die wat los staat van de rest van de score. Het tweede deel van de track is daarbij overigens niet erg fraai, omdat de orgelklanken nogal dissonant klinken. Het
derde deel is wel harmonisch, maar wat saai.
Behalve fraaie aparte tracks staan er ook nogal afwijkende tracks op dit scorealbum, waarin het minder gaat om melodie en juist meer om de geluiden en de sfeer. Dat valt vooral op in 'Requiem per un Operaio', waarin alleen koorklanken te horen zijn die soms naar het dissonante tegen elkaar in zingen. Regelmatig hangen die wat meer afwijkende tracks wat tegen het expirimentele aan, waarbij die muziek dan vooral spannend en unheimisch is. Ook een track als 'Dentro La Macchina' is vooral dreigend, met zacht krassende strijkers en snelle pianoklanken, terwijl 'Gelo e Disprezzo' nogal staccato gespeelde muziek is die tegen het dissonante aan hangt. Zo staan op het album meer wat expirimentele tracks, die duidelijk minder fraai in het gehoor liggen.

Kortom, met zijn score voor La Califfa heeft Ennio Morricone een prachtige score gecomponeerd, met een aantal heerlijke thema's een vooral een meeslepend hoofdthema. Omdat die prachtige melodieën volop in de score aanwezig zijn, in een groot aantal tracks is het luisteren naar dit album een bijzonder aangename ervaring. Weliswaar zijn een aantal tracks duidelijk minder aangenaam en soms zelfs nogal aan de expirimentele kant, toch blijft de muziek aangenaam, omdat na elke mindere track er wel weer een prachtige uitvoering van een van de thema's volgt. Vooral de thematracks die tegen het hoofdthema aan hangen en uiteraard het hoofdthema zelf, die ook nog weer prachtig terugkomt in de lange suite van de voorlaatste track, zorgen voor een hoge waardering van deze score. Die waardering voor het geheel van dit uitgebreide album komt zo op een fraaie 91 uit 100 punten.