The Iron Giant

De Amerikaanse animatiefilm The Iron Giant vertelt een Science Fiction verhaal gebaseerd op een kinderboek van Ted Hughes en is geregiseerd door Brad Bird, en het was daarmee z'n regiedebuut. Later zou Bird voor Pixar prijzen winnen met The Incredibles en Ratatouille. De film is een combinatie van traditionele animatie en computeranimatie en zou oorspronkelijk een soort musical worden, waaraan Pete Townshend zou meewerken. Bird zag echter af van de film als musical. Critici waren vol lof over de film, maar toch deed het de kassa's van de bioscopen maar beperkt rinkelen, vooral vanwege veel te weinig publiciteit. Een paar jaar geleden is de film herzien en opnieuw uitgebracht.
Het verhaal speelt zich af aan het eind van de vijftiger jaren van de vorige eeuw, nadat de Russen een Spoetnik-satelliet hebben gelanceerd. Uit de ruimte komt iets dat op aarde valt en de negenjarige Hogarth gaat op onderzoek uit en vindt een enorme robot. Maar die robot heeft metaal nodig als eten en heeft in een hoogspanningsleiding gehapt, waardoor hij nu onder spanning staat. Hogarth lukt het om dat af te schakelen en weet vriendschap met de robot te sluiten. Dan blijkt ook dat de robot vanzelf herstelt als hij beschadigd raakt. Maar dan komt de overheid achter het bestaan van de robot...

De muziek bij deze hooggewaardeerde en gevoelige film is van Michael Kamen, die een Annie-Award won voor zijn score, de enige die hij maakte voor een animatiefilm. Regisseur Bird had Kamen gevraagd om een vol orkestrale score en Kamen heeft zich daar keurig aan gehouden. In die jaren was Kamen nogal betrokken in projecten buiten de film-muziek, waaronder het componeren van symfonieën, geïnspireerd door de klassieke componisten. Maar of je dat ook zo duidelijk terug hoort in de score voor deze film is de vraag.

Het vol orkestrale karakter van de score wordt maar heel beperkt aangevuld met enkele elektronische toevoegingen. De score die Kamen heeft gecomponeerd komt echter nauwelijks over als een symfonie, waar hij de muziek op gebaseerd zou hebben. De muziek is dan wel vol orkestraal, maar een flink deel van de score is nogal onrustig gecomponeerd en gearrangeerd. Bij dat nogal onrustige, soms zelfs wat grillige karakter van veel tracks komt nog dat de melodieën daar onder te lijden hebben.

Het album opent met 'The Eye of the Storm', wat een van de mooiere en meer symfonische tracks is, hoewel je geen meeslepende strijkerarrangementen hoeft te verwachten. Bombastische orkestrale uitbarstingen des te meer, maar die blijven dan nog mooi binnen het harmonische.
De track 'Hogarth Hughes' brengt het thema voor het hoofdpersonage. Een thema is het niet echt, meer een aantal motieven die nauwelijks blijven hangen en die ook nauwelijks herkenbaar in de score terugkomen. Wel is dit een van de wat rustiger en verhalender tracks, net als 'Come and Get It', You can Fix Yourself?', 'Bedtime Stories' of 'Souls don't Die'. De grilligheid en heftigheid ontbreekt hier en daarmee horen deze bij de fraaiere tracks van de score.

Kamen staat bekend als een componist die prachtige en meeslepende melodieën en arrangementen kan maken, in de voor hem nogal typerende stijl met een underscore van strijkers in een arpeggio-stijl. Maar die bijzonder fraaie eigen stijl komt maar beperkt voor op deze score. Eigenlijk hoor je alleen in het erg fraaie 'Bedtime Stories' en 'The Giant Discovered' iets van die stijl terug.
De muziek is veelal vooral spannend of zelfs actiegericht en meer intieme of emotionele tracks zul je dan ook maar beperkt tegenkomen. 'Souls don't Die' is een van die fraaie uitzonderingen.
Het hoofdbestanddeel van de muziek is duidelijk gecomponeerd in een enigszins bombastische, maar wat grillige stijl, die soms zelfs naar het chaotische neigt. Dat maakt de aantrekkelijkheid van de muziek er dan niet beter op. Daarbij speelt mee dat die grilligheid de melodieën tegenwerkt.
Een extra nadeel is dat die redelijk beperkte melodielijnen steeds ook nog verschillend zijn en nauwelijks op elkaar lijken. Alleen die wat onrustige arrangement-structuur en vooral ook Kamen's typerende klankkleur loopt als een soort constante factor door in de muziek. Omdat Kamen geen gebruik heeft gemaakt van specifieke thema's ontbreekt in de muziek een soort eigenheid die het als geheel bij de film laat horen. Qua melodie zijn het eigenlijk allemaal losse tracks, die het elk van hun eigen inhoud moeten hebben. Wel heeft Kamen beide hoofdpersonages in de film een soort eigen motiefje meegegeven, maar dat is te weinig om van thematiek te kunnen spreken.

Veel tracks zijn nogal grillig gecomponeerd, maar Kamen heeft de score toch ook wel voorzien van fraaie en vol orkestrale, melodieuze muziek, vooral meer naar het einde van de score. Die tracks liggen zonder meer erg prettig in het gehoor en stuwen de waardering toch flink omhoog.

Een aparte gewaarwording is dat Kamen binnen het geheel van deze score een paar wat jazz-achtige tracks heeft meegenomen. Het is een soort vijftiger jaren jazz-stijl, die voor de film gekoppeld is aan een personage en de tijd waarin het verhaal speelt. Maar deze muziek past toch niet echt goed in het geheel van de score en verstoort een beetje de 'luisterflow'. Met name de tracks 'We gotta Hide' en 'Eating Art' laten die jazzy stijl duidelijk horen.
Een andere wat afwijkende stijl die Kamen toepast is de meer militaire kleuring in sommige tracks. Dit is ook wel logisch, want die tracks hebben betrekking op de inzet van het leger in de film en daarmee ook in de score. Snare-drums en fluiten in een marstempo vormen dan de belangrijkste elementen. Deze tracks doen het wel goed in het geheel van de score.
Apart is ook de afsluitende track 'The Last Giant Piece'. De track begint fraai orkestraal en loopt uit naar een bijzonder fraaie vol orkestrale harmonische climax. Na een minuut valt er een stilte, waarna een soort hoempa-song zonder muzikale begeleiding het album afsluit. Dat zorgt na zo'n prachtige climax toch een beetje voor een anti-climax.

Het luisteren naar deze score levert een wat gemengde ervaring op. Enerzijds hoor je duidelijk de kracht van Kamens muziek en de bijzonder fraaie arrangementen die regelmatig naar boven borrelen, soms meeslepend, soms prachtig vol orkestraal en bombastisch. Anderzijds hoor je tracks die verder juist heel onrustig of grillig zijn in de spanning die ze moeten versterken in de film. De score is toch wel overwegend te karakteriseren als grillig bombastisch, met veel spanningsverhogende muziek die de melodieën wat laat ondersneeuwen. Het aantal tracks dat voor een aangename luisterervaring moet zorgen is toch net wat te beperkt om de waardering naar een duidelijk hoger niveau te trekken, die daarmee uitkomt op 74 uit 100 punten.